روشنايي الكتريكي زندگي بشر را در همه زمينه ها دگرگون كرده و امكانات بي شماري را براي گسترش هرنوع فعاليت انسان فراهم آورده است.در كشور ما نيز تقريبا يك پنجم برق توليد شده به مصرف روشنايي مي رسد واز اين مقدار حدود 70 درصد فقط براي روشنايي خانگي به كار مي رود. ما در خانه هاي خود هرسال حدود 10ميليارد كيلو وات ساعت براي روشنايي برق مصرف مي كنيم كه توليد اين ميزان برق معادل 20 ميليون بشكه نفت ويا هزينه اي در حدود 500ميليارد تومان در سال خواهد بود.مثلا اگر ميزان متوسط استفاده از هر لامپ را در يك شبانه روز 4 ساعت فرض كنيم كافي است كه هر خانوار شهري ايراني فقط يك لامپ 100 وات اضافي را خاموش كند تا هرسال يك ميليارد كيلو وات ساعت ويا حدود دو ميليون بشكه نفت به ارزش تقريبي 50 ميليارد تومان صرفه جويي گردد.
خريد وسايل روشنايي
هنگام خريد لامپ توجه داشته باشيم كه لامپ رشته اي معمولي بيش از سه برابر لامپ فلورسنت معمولي (لامپ مهتابي) وحدود پنج برابر لامپ كم مصرف برق مصرف مي كند.عمر لامپ رشته اي نيز كه حدود 1000ساعت است بسيار كمتر از لامپ مهتابي ويا لامپ كم مصرف مي باشد.در حال حاضر اغلب روشنايي منازل با استفاده از لامپ رشته اي است.جريان برق رشته فلزي داخل حباب را گرم مي كند.اين رشته ملتهب وسفيد مي شود واز خود نور ساطع مي كند اما فقط ده درصد اين برق به نور تبديل شده وبقيه به گرما تبديل مي شود . در زمستان روشنايي رشته اي يكي از انواع بسيار گران گرمايش برقي است ودر تابستان گرماي آن سبب مي شود سيستم هاي تهويه مطبوع بيشتر كار كند. بطور كلي لامپ مهتابي و لامپ كم مصرف براي كار با مطالعه مناسب تر از لامپ معمولي هستند و در خانه مي توان از تركيبي از دو لامپ آفتابي ولامپ مهتابي كم مصرف استفاده كرد.انتخاب لامپ وميزان نور آن بستگي به نوع فعاليتي كه انجام مي دهيم دارد.بايد دانست كه براي انجام كار به خصوص اگر كار ظريفي انجام مي دهيم نور بيشتري مورد نياز است تا سايه روشن ها بهتر ديده شود وسرعت ديد افزايش يابد.از اين گذشته سن افراد نيز در نوري كه استفاده مي كنند موثر است افراد مسن نياز به نور بيشتري دارند . لازم به ذكر است كه در اغلب اين موارد بهتر است به جاي افزايش روشنايي سقف از نورهاي موضعي ( چراغ مطالعه،آباژور و ...) استفاده كرد بطور كلي اگر مبناي خود را يك ميانگين بگيريم بنابر محاسبات انجام شده بهترين نور براي هر متر مربع ودر يك فضاي عادي با رنگ آميزي معمولي حدود 10 وات است بنابراين يك سالن 20 متري را مي توان با دو لامپ 100وات يا 3لامپ 60 وات رشته اي ويا دولامپ كم مصرف 18 وات روشن كرد.
اغلب ديده ايم كه بعضي از خانواده ها درخانه يا آپارتمان خود از لوسترهاي بزرگ با شاخه هاي متعدد استفاده مي كنند واز اين گذشته بعضا در هر لوستر از لامپ پر قدرت استفاده مي كنند استفاده از چنين لوستر هايي نه فقط سبب بالا رفتن بي رويه مصرف برق مي شود بلكه فشار زيادي نيز بر سيم كشي داخلي منزل ما وارد مي آورد.مثالي مي آوريم تا اين موضوع روشن تر شود .خانواده اي را در نظر بگيريد كه در سالن نشيمن وسالن پذيرايي خود از دو لوستر 10 شاخه كه بر هر شاخه آن يك لامپ 60 وات تعبيه شده است استفاده مي كند وبه علاوه 4 يا 5 لامپ 100 وات ديگر نيز در خانه روشن كرده باشند در چنين حالتي ما فقط براي روشنايي محل سكونت خود نزديك به 2 كيلو وات ساعت برق يعني تقريبا معادل مصرف يك يخچال فريزر در طول يك شبانه روز نياز داريم.با اين حال چنين مصرفي ممكن است چندان به نظر نيايد ودر مقايسه با مصرف برق يك بخاري برقي توجه مارا چندان جلب نكند.بنابراين بهتر آن است كه در صورت استفاده از لوسترهاي با شاخه هاي متعدد از لامپ كم مصرف ويژه لوستر استفاده كنيم واز اين نوع لوسترها تنها در اتاق پذيرايي استفاده كنيم ودر عين حال فقط به بكارگيري لامپ كم مصرف اكتفا نكنيم بلكه با نصب كليدهاي متعدد با ديمر امكان روشنايي جزيي را نيز فراهم آوريم.
همانطور كه گفته شد به جز لامپ رشته اي و لامپ مهتابي در چند سال گذشته توليد واستفاده از لامپ كم مصرف نيز رواج زيادي پيدا كرده است.اين نوع لامپ ها كه از لحاظ شكل واندازه شبيه لامپ رشته اي هستند هشت برابر بيشتر از لامپ رشته اي عمر مي كنند و گرچه قيمت آنها نسبت به بقيه لامپ ها بيشتر است اما توجه به عمر زياد ومصرف كمي كه دارند به ويژه براي مصرف كنندگاني كه بيشتر از 1000 كيلو وات ساعت در ماه مصرف مي كنند مقرون به صرفه هستند.در حال حاضر لامپ كم مصرف 18.20.26.40 و50 وات در بازار موجود مي باشد به طور مثال يك لامپ 26 وات كم مصرف معادل 130 وات نوردهي دارد و8000 ساعت كار مي كند كه معادل عمر 8 لامپ رشته اي كه هركدام 1000 ساعت عمر مي كنند مي باشد.كليه لامپ هاي فلورسنت متراكم بالاست دارند.
بالاست وسيله اي است كه جريان برق را در لوله لامپ تغيير مي دهد . اين تغيير گاز داخلي را فعال مي كند وسبب انتشار نور از لوله مي شود. به همين دليل لامپ هاي فلورسنت كم مصرف از لامپ رشته اي معمولي پيچيده ترند.
اين مطلي به سفارش وبسايت پارسيان الكتريك لاله زار بخش مقالات برق والكتريك گردآوري شده است.شمارگان41