مديريت بحران و نقش سامانه هاي اطلاعاتي :

از ديدگاههاي مختلف تعاريفي گوناگون براي مفهوم بحران آورده شده است . اين تعاريف عموما"دلالت بر موارد زير دارند:

. شرايط فقدان تصميم ،غافلگيري وزمان محدود براي واكنش 
. مورد تهديد قرارگرفتن اهداف وارزشها 
. افزايش احتمال بي ثباتي ،درگيري ،خصومت وخشونت

شرايط بحراني مي تواند به شكل هاي مختلفي بروز كند واز تغييروتحولات گوناگوني ناشي شود. منشأ بحران مي تواند حمله ناگهاني، شروع جنگ،كودتا، سقوط يك دولت، احتمال بروز ناآرامي وشورش، تظاهرات خشونت آميز خياباني، خيزش هاي اجتماعي، ترور چهره هاي سرشناس سياسي، ناكامي اقتصادي در سطح وسيع، ساقط كردن يك هواپيما، غرق كردن يا توقيف يك كشتي، بروز اشتباه در تاسيسات انرژي هسته اي ويا فجايع طبيعي وزيست محيطي چون نشت مقادير زيادي نفت خام در دريا باشد .بنابراين مي توان گفت ادبيات مديريت بحران بسيار گسترده است واز مواردي چون جنگ وجنگ گريزي تا مديريت فجايع طبيعي وبشري را در بر مي گيرد.
هدف اصلي مديريت بحران دستيابي به راه حلي رضايت بخش براي بر طرف كردن شرايط غير عادي به طريقي است كه منافع وارزشهاي اساسي حفظ وتامين شوند .
اين هدف در بر گيرنده سياست جاري است واز طريق فرآيند هاي فشار وسازش پيگيري مي شود تا در نهايت به گرفتن بيش ترين امتيازهاي ممكن از دشمن بيانجامد وموقعيت وجايگاه خودي تا حد امكان بدون هر تزلزلي حفظ شود.
اطلاعات قبل از بروز بحران ها وحين آنها كاركردهايي دارند كه به طور خلاصه مي توان موارد زير را نام برد:

. تدبير و تحديد بحران ها تنها از طريق شنا خت نظم ويژه ،منطق و قا نونمندي خاص هر بحران ميسر است. ازآنجا كه هر بحران داراي ويژگي هاي خاص خود مي باشد داشتن اطلاعات, تجزيه وتحليل از تجربيات بحران هاي به وجود آمده در گذشته از اهميت ويژه اي برخوردار است .
. نقش اطلاعات پيش از بروز هر بحران هشدار دادن براي جلوگيري از بروز وضع غير مترقبه است.(اطلاعات هشدار دهنده)
. نقش اطلاعات پس از وقوع بحران ( اطلاعات جاري) آگهي دادن به مديران بحرا ن و نهادهاي مسئول اجراي سياستها و تصميم هاي مربوط به بحران زدايي, از تمام رويدادها و شرايط به وجود آمده است.  اطلاعات جاري در برنامه ريزي اجراي واكنش ها در برابر بحران موثر است .در اين شرايط تصميم گيران ميتوانند به منظور آگاهي از پيش زمينه هاي لازم وهدف هاي جاري وشيوه عمل دشمن، از اطلاعات بهره گيرند . 
. واكنشها وبازتاب هاي داخلي وخارجي, موضع گيري ها وعملكرد دستگاه سياسي كشور ومطالعه نقش وتاثير رسانه ها وافكار عمومي بر تصميم گيري هاي مربوط به مديريت بحران مواردي هستند كه در حوزه كاركرد اطلاعات در تدبير بحران مي بايست مد نظر قرار گيرند .
. توليد به هنگام تجزيه وتحليل منطقي وبهره گيري موثر سياست گزاران از آن در كنترل موفقيت آميز شرايط بحراني، نقشي اساسي ايفا مي كند .
. بحران ها موقعيت هايي هستند كه مستلزم پاسخ دهي ساعت به ساعت در برابر مردم ومقامات
 مي باشند .
. چون بحران ها اغلب غير منتظره هستند، اطلاعات كافي درباره موضوع يافت نمي شود. چرا كه در اغلب موارد، اطلاعات مناسب و حاضر وآماده, در مجموعه اي مرتب وطبقه بندي شده ومطابق با ويژگي هاي وضعيت بحراني در دسترس نيست.كمبود اطلاعات مناسب به اضطراب موجود دامن مي زند ودر  نتيجه تنش هاي پنهاني ويا جديد در تيم مديريت بحران بروز پيدا مي كند .
. محور توليد كننده-مصرف كننده كه در آن سياست گذاران به عنوان مصرف كننده اطلاعات, تحليل هاي توليد كنندگان را براي تصميم سازي هاي خود مورد استفاده قرار مي دهند در زمان بحران اهميت بالايي پيدا مي كند .
. در دل هر بحران فرصت هايي نهفته است كه تيم مديريت بحران در شرايط اضطراب آلود بحران ممكن است مورد توجه قرار ندهند. وجود ابزار مناسب ارتباطي كه تعامل كارشناسان را با تيم مديريت بحران برق و الكتريكرار كند به نحوي كه تحليل هاي درست ودقيق در اختيار اين تيم قرار گيرد
 مي تواند به بهره گيري از فرصت هاي درون يك بحران كمك كند.

با توجه به كليه مسائل پيش گفته ،يك سامانه مديريت بحران بايد توانمندي هاي زير را داشته باشد 

. تشكيل بانكهاي اطلاعاتي در زمينه بحران هاي محتمل در حوزه عملكرد سازمان وزمينه هاي تشكيل بحران ها 
. قابليت ايجاد درخت واره حالات ممكن در بحران هاي محتمل به عنوان ابزاري بصري در دست مديران بحران
. شناخت روش پايش هر بحران بر اساس اطلاعات جاري كه عموما" از طريق خدمات اخبار و اطلاعات  به دست مي آيند و تعبيه قابليتهاي لازم براي تعريف شاخص هاي بروزبحران در نرم افزار 
. قابليت تعريف شاخص هاي بيروني و قابل دريافت براي استفاده در ارزيابي شاخص ها
. تعيين روش مديريت هر بحران شامل استراتژي و گردش كار مديريت بحران. (همانطور كه قبلا" ذكر گرديد فرآيند هاي مديريت بحران هاي مختلف باهم تفاوت دارند و براي مديريت هر بحران مي بايست روندي خاص همان بحران در نظر گرفت)
. تعريف اعضاي تيم مديريت بحران، همچنين توانمندي هاي اصلي مورد نياز افراد تيم ونحوه ارتباطات اعضاي تيم با يكديگر 
. مديريت زمان در ارجاع امور به كار شناسان مربوطه و پيگيري وظايف محوله
. مديريت چك ليستهاي مربوطه كه در هرمرحله از روند مديريت بحران مي بايست كنترل گردد .اين چك ليست ها ممكن است روند تطابق تصميمات با اهداف واستراتژي هاي كلي سازمان ويا شرايط جانبي ديگر براي انجام يك مرحله باشند .
. با توجه به اين كه اطلاعات مورد نيازجهت مديريت بحران عموماٌ از اخبار تهيه مي شوند، بايد بخشي را براي تعاملات تيم مديريت بحران در نظر گرفت .
. مديريت بانكهاي اطلاعات پايه در زمينه  موجوديت هاي ممكن 
. قابليت كاوش در بانك هاي اطلاعاتي, اطلاعات جاري و ساير اطلاعات به صورت drill down  براي تسهيل گزارش گيري غير ساخت يافته.

لازم به ذكر است در فرآيند مديريت بحران, آموزش نيروها و وجود اطلاعات از اهميت ويزه اي برخوردارند و اين دو مي بايست به موازات تهيه نرم افزار مورد بررسي قرار گيرند. ادغام انجام اين مراحل با يكديگر مزاياي زيادي دارد كه از آن جمله مي توان به موارد زير اشاره كرد:

. افرادي كه دوره هاي آموزش كاربرد اطلاعات و ارتباطات در مديريت بحران را مي گذرانند خود داراي مطالعات و تجربياتي در اين زمينه هستند كه مي تواند در توليد نرم افزار مفيد باشد.
. شركت كنندگان در كلاس ها مي توانند در توليد اطلاعات پايه مورد نياز نظير بحران هاي محتمل در قالب كار كارگاهي همكاري نمايند.
. محتواي ارايه شده و نرم افزار قابل تهيه از پيش فرض هاي يكساني تبعيت مي كنند.
. به علت سازگاري با نيازمندي ها, نرم افزار با علاقه بيشتري مورد پذيرش قرار خواهد گرفت.
قابليت هاي كارشناسان در تمرين هاي اطلاعاتي براي به كارگيري در تيم هاي مديريت بحران مورد ارزيابي و شناسايي قرار خواهد گرفت.

این متن به سفارش وبسایت پارسیان الکتریک لاله زار بخش مقالات برق و الکتریک گردآوری شده است.شمارگان 327

گردآوري و تدوين: فاطمه فروغي