پلاسما نوع خاصی از مواد است که در گذشته در بین گازها طبقه بندی می‌شد ولی امروزه پلاسما را نوع خاصی از مواد می‌نامند زیرا مهم‌ترین خاصیت گازها یعنی پیروی از PV=nRTرا ندارند علت این امر این است که پلاسما گازی متشکل از یون‌هاست و این باعث می‌شود که نشود این ماده را فشرده کرد چون بارهای همنام یونها به شدت یکدیگر را می‌رانند و نیروی عظیمی ایجاد می‌شود و همچنین گازها نمی‌توانند الکتریسیته را انتقال دهند ولی پلاسما این کار را می‌کند اساس کار گوی پلاسما هم همین است در گوی پلاسما می‌توان برق والکتریک را در حال انتقال روی هوا مشاهده کرد.از جمله مواد پلاسما می‌توان به آتش اشاره کرد.
توصیف
لامپ پلاسما بیشتر به شکل کره‌ای یا استوانه‌ای ساخته میشوند.هر چند انواع گوناگونی از گوی‌های پلاسما وجود دارند ولی در حالت کلی، گوی پلاسما یک کره شیشه‌ای پر شده با آمیزه‌ای از گازها -معمولاً هلیوم و نئون و گهگاه زنون و کریپتون - است که در فشار کم(کمتر از ۰٫۰۱ اتمسفر( نگهداشته می‌شود و بوسیله یک ترانسفور ماتور جریان متناوب بسامد بالا (حدود ۳۵ کیلوهرتز )تغذیه میگردد.کره‌ای بسیار کوچکتر که در مرکز گوی شیشه‌ای قرار دارد نقش الکترود را بازی می‌کند. رشته‌های پلاسما از کره مرکزی به سمت عایق شیشه‌ای بیرونی کشیده میشوند و پرتوهای ثابتی از نور را پدید میاورند. پرتوها نخست در راستای خطوط میدان دوقطبی قرار می‌گیرند ولی سپس تحت تاثیر هم رفت به بالا حرکت می‌کنند.
با نزدیک کردن دست به جداره شیشه میدان الکتریکی بسامد بالا تغییر شکل می‌یابد و این امر باعث می‌شود پرتو به سمت نقطه تماس تغییر جهت دهد. اینجا شیشه، نقش دی الکتریک خازن را بازی می‌کند که بین دست و گاز یونیده شده قرار گرفته‌است. با توجه به اینکه شیشه عایق مغناطیسی نیست، اگر یک جسم رسانا را نزدیک گوی کنیم در آن جریان الکتریکی القا می‌شود.
خطرات بالقوه
هنگام قرار دادن ابزار الکترونیکی در مجاورت گوی پلاسما باید توجه داشت که نه تنها احتمال داغ شدن شیشه وجود دارد بلکه ولتاژ بالا حتی با وجود محافظ پلاستیکی می‌تواند بار استاتیکی قابل توجهی روی دستگاه قرار دهد. میدان بسامد رادیویی تولید شده توسط گوی‌های پلاسما می‌تواند بر کارکرد صفحه‌های لمسی رایانه‌ها، پخش‌کننده‌های ام‌پی۳ و تلفن‌های همراه تأثیرگذار باشد. تداخل فرکانس‌های رادیویی تولیدی برخی از انواع این گوی‌ها می‌تواند بر تلفن‌های بیسیم و اتصالات وای فای تا چندین متر آن‌سوتر نیز تأثیر بگذارد. بعلاوه اگر جسمی رسانا مانند سکه را روی شیشه قرار دهیم احتمال شوک الکتریکی و سوختگی وجود خواهد داشت. اگر یک گوی متوسط را با فویل زمین‌شده بپوشانیم ده‌ها میلی آمپر جریان بواسطه ترویج خازنی انتقال خواهد یافت که برای روشن کردن یک لامپ کوچک یا زدن یک جرقه کفایت می‌کند. دلیل این انتقال این است که شیشه نقش دی الکتریک را ایفا می‌کند واگر گاز را یکی از صفحات خازن در نظر بگیریم فویل یا هر جسم رسانای دیگر در حکم صفحه مقابل خواهد بود.
گاز اوزون که برای انسان زیان‌بار است پس چند دقیقه کار کردن لامپ روی سطح آن انباشته می‌شود که اگر دست یا جسم رسانای دیگری روی شیشه باشد این انباشتگی بیشتر خواهد بود.
کاربردها
گوی‌های پلاسما بدلیل تابناکی جالبی که دارند معمولاً بعنوان اسباب بازی و وسیله‌ای برای سرگرمی استفاده میشوند. همچنین در آزمایشگاه‌های مدارس می‌توان از آنها برای برخی اثبات‌ها بهره جست. برای روشنایی عمومی کاربرد ندارند ولی اخیراً انواعی از آنها به عنوان چراغ خواب به بازار امده‌اند.
این متن به سفارش وبسایت پارسیان الکتریک لاله زار بخش مقالات برق والکتریک گرد آوری شده است.شمارگان57
گردآوری وتدوین خانم همتی