مهندسی برق و الکتریک دانش تحلیل و بررسی ریاضی پدیده‌هایی فیزیکی است که به نحوی به بارهای الکتریکی و حرکت و آثار آنها (از قبیل جریان الکتریکی، پتانسیل الکتریکی، میدان الکتریکی، میدان مغناطیسی، موج الکترومغناطیسی، نیروی الکتریکی،برق ، الکتروتکنیک، نیروی مغناطیسی) مربوط میشوند.
رشته مهندسی برق در ایران در پنج گرایش الكترونیك، مخابرات، قدرت، كنترل و بیوالکتریک تقسیم میشود كه این مرزبندی دقیق میان گرایشات در اكثر دانشگاههای اروپایی و حتی آمریكایی و كانادایی دیده نمی‌شود. عنوان دروس و سرفصل‌های هر درس در ایران تا حد زیادی با مباحث تدریس شده در دیگر كشورها مطابقت داشته و معمولا افرادی كه مدرك تحصیلی خود را از ایران دریافت داشته‌اند، مشكلی برای پذیرش و تحصیل در دانشگاههای معتبر خارج از كشور ندارند.
به تازگی دانشگاه صنعتی شریف گرایش سیستمهای دیجیتال را به ۵ گرایش فوق اضافه کرده‌است و در این دانشگاه مهندسی برق در مقطع کارشناسی در ۶ گرایش تدریس میشود.
همچنین در دانشگاه صنعت آب و برق گرایش شبکه‌های انتقال و توزیع تدریس میشود که این گرایش تخصصی مخلوطی از گرایش قدرت و مباحث مربوط به شبکه سراسری برق و مدیریت توزیع و مصرف میباشد.
در ایران مهندسی قدرت نسبت به بقیه بازار کار بهتری دارد و بیشتر شرکتها این مهندسی را بیشتر اعلام نیاز می‌نمایند. در برخی از دانشگاههای کشورهای اروپایی و آمریکا، دانشکدهٔ کامپیوتر هم جزیی از دانشکدهٔ برق میباشد.
دروس پایه و مشترک
از جملهٔ دروس مشترک میان تمامی گرایشهای مهندسی برق موارد زیر را میتوان ذکر کرد:
فیزیک مکانیک
فیزیک الکتریسیته
مدارهای الکتریکی 1 و 2
الکترونیک 1و 2
الکترومغناطیس
تجزیه و تحلیل سیگنال‌ها و سیستم ها
ماشین‌های الکتریکی ۱ و 2
کنترل خطی1
بررسی سیستمهای قدرت 1
اندازه‌گیری الکتریکی
مدارهای منطقی
ریاضی1 و2
ریاضیات مهندسی
گرایش الکترونیک
الکترونیک علمی است که به بررسی حرکت الکترون در خلاء در مواد رسانا و یا نیمه رسانا و اثرات و کاربردهای آن می‌پردازد. با توجه به این تعریف، مهندس الکترونیک در زمینه ساخت قطعات الکترونیک و کاربرد آن در مدارها، فعالیت می‌کند.
به عبارت دیگر، زمینه فعالیت مهندسی الکترونیک را میتوان به دو شاخه اصلی «ساخت قطعات و کاربرد مداری قطعه» و «طراحی مدارهای الکتریکی» تقسیم کرد.
تکنیک پالس، الکترونیک ۳، میکروپروسسور، معماری کامپیوتر، مدارهای مخابراتی، فیزیک مدرن و فیزیک الکترونیک از جمله دروس اصلی گرایش الکترونیک محسوب میشوند.
گرايش مخابرات
رشته مخابرات در سالهای اخیر دستخوش پیشرفتهای چشمگیری بوده است ، آنچنان که گرایشهای جدیدی جهت پاسخگویی این علم به صنعت و تکنولوژی در دانشگاههای مختلف جهان دایر شده است. رشته مخابرات در ایران به دو گرایش میدان و سیستم تقسیم میشود اما در بسیاری از دانشگاههای دنیا این رشته گرایشهای دیگری را نیز پوشش قرار میدهد نظیر :
Wireless Systems
این دوره تقریبا یک نگرش کلی به تمامی حوزه های مخابراتی دارد . دانشجو در این رشته به مطالعه نحوه انشار امواج رادیویی ، مهندسی آنتن، مهندسی مایکروویو، تجهیزات مایکروویو ، ارتباطات رادیویی، مخابرات ماهواره ای ، رادیو الکترونیک ، طراحی فیلتر ، مخابرات نوری ، پروتکل های شبکه های مخابراتی، شبکه های موبایل، پردازش سیگنال دیجیتال ، پردازش تصویر ، مدلاسیون دیجیتال ، کدینگ و فشرده سازی ، تحلیل شبکه های مخابراتی و مدیریت شبکه می پردازد."این متن به سفارش وبسایت پارسیان الکتریک یخش مقالات برق و الکتریک گرد آوری شده"
Fiber optics systems , Wireless and photonics engineering
مدت زیادی ازتوسعه مخابرات فیبر نوری در جهان نمی گذرد ، اما این رشته از علم عامل بسیار مهمی در پیشرفت ارتباطات بوده است.انتقال دادها با سرعت بسیار بالا و عدم تاثیر نویز بر اطلاعات از مزایای این تکنولوژی می باشد. در طول این دوره دانشجویان به مطالعه اصول مخابرات نوری ، تکنولوژی ساخت فیبر نوری ، مبانی لیزر، تجهیزات مخابرات نوری ، آشکارساز های نوری ، مدلاسیون نوری ، اصول شبکه های مخابراتی ، مخابرات دیجیتال ، تئوری اطلاعات و کدینگ ، پردازش سیگنال های دیجیتال و پروتکل های مخابراتی می پردازند.
Multimedia networks, Information theory and signal processing
هدف این دوره ها آشنا کردن دانشجویان با استانداردها ، متدها و تکنیک های جدیدی که در حوزه سیستم ها و شبکه های ارتباطی اجرا شده و یا در آینده نزدیک به اجرا در خواهد آمد است. استفاده از تئوری اطلاعات در این سیستم ها و آشنایی با تکنیک های فشرده سازی و کدینگ ، پردازش گفتار و تصویر، تئوری تخمین ، شبیه سازی و مدلینگ ، فیلتر کالمن و آنالیز زمان-فرکانس، از دیگر اهداف این دوره است.
Mobile communication
هدف این دوره تمرکز بر روی تکنولوژی موبایل و مخابرات سلولی است .این رشته طیف گسترده ای از مباحث در خصوص انتشار امواج رادیویی، آنتن، مدل سازی کانال ،طراحی شبکه های سلولی، گیرنده و فرستنده های مخابراتی، سیگنالینگ ، GPRS و EDGE را دربرمی گیرد."این متن به سفارش وبسایت پارسیان الکتریک یخش مقالات برق و الکتریک گرد آوری شده"
رشته های بسیار نزدیک به مخابرات :
Information and communication technology , Communication systems
این رشته ها بر روی تکنولوژی اینترنت و شبکه های موبایل متمرکز هستند و در این دورها دانشجو به مطالعه سیستمهای ارتباطی ، معماری شبکه اینترنت ، امنیت شبکه ، پروتکل های شبکه های مخابراتی، ساختار فرستنده ها و گیرنده ها، مخابرات بیسیم ، دسترسی در شبکه های سلولی و مدیریت شبکه های مخابراتی می پردازد.
Applied signal processing and implementation
این رشته پلی است بین تئوری پردازش سیگنال دیجیتال و معماری سخت افزار دیجیتال .در این رشته دانشجو با طراحی الگوریتم های Real-Time و بهینه سازی سیستم، تکنولوژیهایFPGA ، GPS و Mobile Phone آشنا میشود.
(Radio and space science (Radio astronomy
بسیاری از دانش بشر در مورد فضا ونجوم مدیون این شاخه ازعلم است چراکه با استفاده از تجهیزات بسیار پیشرفته مخابراتی و پردازش و تفسیر سیگنالهای دریافتی، بشر به اطلاعات بکری در مورد کیهان دست یافته است. با توجه به مسافت های بسیار طولاتی اجرام آسمانی و نیاز به تلسکوپهای نوری خیلی حساس، مشاهده رادیویی این اجرام بعلت تابش در باند رادیویی میتواند گزینه بسیار خوبی باشد. دانشجویان در این رشته به مطالعه مباحثی نظیر الکترومغناطیس، پردازش داده ها، ابزارهای رادیو ستاره شناسی، تکنیک های کالیبره کردن، تکنیک های مشاهده امواج، تحلیل و پردازش در حوزه زمان-فرکانس و سنتز تصویر می پردازند.
این رشته خود نیز به دو گرایش مهندسی رادیو - تجهیزات و تکنیکهای مشاهده محیط پیرامون - پردازش سیگنال تقسیم میشود.
عموما" دانشکده های ارائه دهنده این دوره همکاری نزدیکی با آژانس های فضایی و ستاره شناسی دارند.
Telecommunication management
این رشته به مدیریت درسیستم ها ، تجهیزات و پروژه های مخابراتی می پردازد . دانشجو در این رشته به مباحث مدیریت و اقتصاد، مدیریت ریسک، مدیریت مالی، مدیریت پروژه ، مدیریت فنی ، ارزیابی شبکه های مخابراتی، تکنولوژی ارتباطات ، امنیت در شبکه ، شبکه های مخابراتی و پروتکل ها ، طراحی و اجرای شبکه های مخابراتی و نگهداری سیستم- های مخابراتی می پردازد.
بسیاری از دانشگاههای اروپا (خصوصا اروپای شمالی) دارای گرایشهای ذکر شده فوق میباشند.
دانشجویان متقاضی جهت ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و بالاتر مخابرات میبایستی درک خوبی از ریاضیات ،آمار و احتمالات پیشرفته و فرآیندهای تصادفی داشته باشند و همچنین با نرم افزار MATLAB و زبان برنامه نویسی C نیز آشنا باشند ."این متن به سفارش وبسایت پارسیان الکتریک یخش مقالات برق و الکتریک گرد آوری شده"
بعضی از دروس در مقطع کارشناسی ارشد برای کلیه گرایشها به شرح ذیل میباشد:
فرآیندهای تصادفی ، پردازش سیگنال آماری ، ریاضیات گسسته پیشرفته ، پردازش اطلاعات نوری ، مخابرات فیبر نوری پیشرفته ، ادوات فیبرنوری ، تئوری کدینگ ، کدینگ پیشرفته ، کدینگ تصویر، رمزنویسی ، تئوری صف ، ادوات مایکروویو ، پردازش سیگنالهای صوت و تصویر ، مهندسی آنتن ، سیستم های ناوبری ماهواره ای ، شبکه های بیسیم ،اصول سیستمهای رادار، اصول انتشار امواج رادیویی ، تکنولوژی موبایل ، شبکه های مخابراتی ، پروتکل های سیگنالینگ ، مسیریابی در شبکه های مخابراتی ، برنامه ریزی سیستمهای الکترونیکی ، اوپرایتینگ و برنامه نویسی سیستم . مدیریت شبکه.
بیشتر این دروس بهمراه آزمایشگاه و یا کارگاه ارائه میگردد.
آینده شغلی و بازارکار رشته مخابرات
فارغ التحصیلان رشته مخابرات گزینه های متنوعی جهت اشتغال به کار در ایران پیشروی خود دارند:
1) طراحی و ارتقاء شبکه های مخابراتی ( کار در دفتر) در این خصوص یک مهندس مخابرات میبایستی آشنا به مباحثی نظیر محاسبه لینکهای رادیویی نقطه به نقطه (PTP) / یک نقطه به چند نقطه (PMP) ، شبکه های سلولی (GSM/TETRA) ، تخصیص کانال، استانداردهای مخابراتی ، پروتکل ها ، سیستم اسکادا، فیبر نوری و WiMax باشد.
2) اجرای پروژهای مخابراتی (کار در سایت)
برخلاف تصور، عموما" بیشتر پروژهای مخابراتی در نواحی دور از شهر (مناطق مرتفع و بیابانی، سایتهای نفت و گاز و ..) اجرا میشوند ، بنابراین نیاز به افراد متخصصی است که بتوانند دور از خانه و خانواده به کار بپردازند. یک مهندس سایت میابیستی توانایی نصب ، برنامه ریزی و راه اندازی تجهیزات مخابراتی (و الکتریکی) را داشته باشد. آشنایی با سیستمها و تجهیزات، توانایی سرپرستی گروه، کار در ارتفاع (دکل های مرتفع مخابراتی) ،اصول قانون کار، قردادها ، مسائل مدیریتی و مالی از دیگر قابلیتهایی است که یک مهندس سایت مخابرات میبایستی دارا باشد. البته بسیاری ازاین مسائل با استفاده تجربیات دیگران و مطالعه و تلاش قابل کسب کردن هستند.
3) نظارت و مشاوره جهت طراحی و اجرای پروژه های مخابراتی (کار در دفتر و سایت)
تمامی پروژهای مخابراتی نیازمند متخصصینی هستند که بر نحوه طراحی و اجرا نظارت داشته باشند و در صورت نیاز با مشاوره ، پروژه را به سوی اهداف پیش بینی شده هدایت کنند، چرا که عموما" کارفرما اطلاعات کافی در مورد مسائل ریز فنی و حتی نیازهای آینده خود ندارد. آینده نگری جهت طراحی و اجرای پروژه های مخابراتی از مسائل مهم میباشد که شامل خرید تجهیزات ، تخصیص فضا مناسب برای تجهیزات و سیستم تغذیه است.
4) تحقیق و توسعه (کار در آزمایشگاه و کارخانه)
کارخانه ها و شرکتها تولید کننده لوازم الکترونیکی و مخابراتی نیازمند متخصصینی میباشند که توانایی طراحی و ساخت مدارات و تجهیزات مخابراتی را داشته باشند و بتوانند تولیدات آنان را ارتقاء دهند . از این میان می توان به کارخانه های ساخت تجهیزات مخابراتی، آنتن ، تلوزیون و موبایل را نام برد.
5) سوپروایزری، تعمیر و نگهداری ( کار دردفتر و سایت)
تمامی ارگانهای دولتی و خصوصی جهت پشتیبانی فنی تجهیزات مخابراتی خود به افرادی نیاز دارند تا در صورت هر گونه بروز خرابی و اختلال در کار این ادوات بتوانند به رفع مشکل و تعمیر سیستم بپردازند . معمولا در بسیاری از ارگانها نظیر شرکتهای عملیاتی نفت و گاز، پتروشیمی ، شرکت مخابرات، ارگانهای نظامی قطع ارتباط همانند یک فاجعه است .
6) مدیریت پروژه سیستمهای مخابرتی (کار در دفتر)
هر پروژه مخابراتی نیازمند یک مهندس مخابرات بعنوان مدیر پروژه است. یک مدیر پروژه میبایستی آشنا با مباحث اصول قراردادها، مدیریت فنی، منابع انسانی و مالی، زمانبندی پروژه، خرید تجهیزات، مسائل فنی پروژه، گزینش و آموزش پرسنل باشد . وظیفه مدیریت پروژه ، مدیریت و هماهنگی بین تمامی گروههای کاری و پرسنل در دفتر و سایت میباشد . معمولا افرادی که سابقه و تجربه طولانی در پروژه های مخابراتی دارند به این سطح از مدیریت میرسند .
نکته مهم در تمامی گروه های کاری این است که شخص باید این قابلیت را داشته باشد که در یک تیم کار کند.
گرایش کنترل"این متن به سفارش وبسایت پارسیان الکتریک یخش مقالات برق و الکتریک گرد آوری شده"
اگر بخواهیم یک تعریف کلی از کنترل ارائه دهیم، می‌توانیم بگوییم که هدف این علم، کنترل متغیرهای اساسی سیستم (که متغیرهای خروجی میتواند تنها بخشی از این متغیرها باشد) بر مبنای برخی ملاکهای مطلوب میباشد. این ملاکها میتواند شامل سرعت، زمان، مصرف سوخت و... باشد. به عنوان یک مثال ساده میتوان کنترل زمان اوج گیری یک هواپیمای جنگنده را در نظر گرفت. زاویه پره‌ها، میزان سوخت تزریقی و سایر متغیرهای تاثیرگذار بایستی با روشهای ریاضی محاسبه شده تا بتوان به خوبی این زمان را کاهش داد.
کنترل، در پیشرفت علوم دیگر نقش ارزنده‌ای را ایفا می‌کند. به طور کلی میتوان گفت مهندسی کنترل حلقه اتصال میان مهندسی برق و رشته‌های دیگر میباشد. علاوه بر نقش کلیدی در فضاپیماها و هدایت موشک‌ها و هواپیماها، به صورت بخش اصلی و مهمی از فرآیندهای صنعتی و تولیدی نیز درآمده‌است.
به کمک این علم میتوان به عملکرد بهینه سیستمهای پویا، بهبود کیفیت و ارزان‌تر شدن فرآورده‌های تولیدی، گسترش میزان تولید، ماشینی کردن بسیاری از عملیات تکراری و خسته‌کننده دستی و نظایر آن دست یافت. هدف سیستم کنترل عبارت است از کنترل خروجی‌ها به روش معین به کمک ورودی‌ها از طریق اجزای سیستم کنترل که میتواند شامل اجزای الکتریکی، مکانیکی و شیمیایی به تناسب نوع سیستم کنترل باشد.
یکی از مفاهیم پرکاربرد در این رشته مفهوم پسخورد (فیدبک) میباشد. پسخورد در واقع اندازه گیری متغیرهای خروجی و استفاده از این متغیرهای اندازه گیری شده در اعمال ورودی به سیستم میباشد. با استفاده از سیستمهای دارای پسخورد میتوان بسیاری از فرآیندهای صنعتی را به صورت خودکار کنترل کرد. اتوماسیون صنعتی بخشی از رشته کنترل میباشد که بر پایه سیستمهای فیدبکدار توانسته‌است صنعت مدرنی را پایه گذاری کند.
گفتنی است که گرایش کنترل دارای زیر بخش‌های متنوعی مانند کنترل خطی، کنترل غیرخطی، مقاوم، تطبیقی، دیجیتالی، فازی و غیره‌است.
کنترل دیجیتال و کنترل غیرخطی، کنترل مدرن، کنترل صنعتی، ابزار دقیق، اصول میکروکامپیوتر، ترمودینامیک، مبانی تحقیق در عملیات و سیستمهای کنترل خطی از دروس اصلی این گرایش مهندسی برق میباشند.
گرایش قدرت
هدف اصلی مهندسی قدرت تولید برق در نیروگاه‌ها، انتقال نیرو از طریق خطوط انتقال و توزیع آن در شبکه‌های شهری و روستایی و در نهایت توزیع آن برای مصارف خانگی و کارخانجات است. بنابراین یک مهندس قدرت باید به روشهای مختلف تولید برق، خطوط انتقال نیرو و سیستمهای توزیع آشنا باشد.
این گرایش خود به چندین زیرگرایش تقسیم میشود.
در مبحث انتقال و توزیع، روشهای مختلف انتقال برق اعم از کابل‌های هوایی و زیرزمینی، اصول مهندسی فشار قوی و حفاظت از سیستمهای برقی و همچنین مدیریت شبکه و توزیع بهینه را مطالعه می‌کنند.
در مبحث حفاظت نیز انواع وسایل و تجهیزات حفاظتی که در مراحل مختلف تولید، توزیع، انتقال و مصرف انرژی، انسان‌ها و تاسیسات الکتریکی را در برابر حوادث مختلف محافظت می‌کنند.
یکی دیگر از شاخه‌های قدرت نیز ماشین‌های الکتریکی است که شامل ژنراتورها، ترانسفورماتورها و موتورهای الکتریکی میشود که این شاخه از زمینه‌های مهم صنعتی و پژوهشی گرایش قدرت است.
و سیستمهای قدرت که به بررسی تجزیه و تحلیل سیستمها می‌پردازد. دانشجویان در این گرایش با انواع نیروگاه‌های آبی، گازی، سیکل ترکیبی و... آشنا میشوند.
جدیدترین زیر گرایش قدرت در بحث تحصیلات تکمیلی، انرژی های تجدید پذیر است. در این گرایش، دانشجویان به بررسی، پتانسیل سنجی، روش های مهار، و توسعه استفاده از منابع تجدید پذیر انرژی جهت تولید برق می پردازند. این گرایش در دانشگاه های ایران در سال های اخیر بوجود آمده است.
ماشین‌های الکتریکی ۲، بررسی سیستمهای قدرت ۲، حفاظت سیستم، رله و حفاظت، مهندسی فشار قوی، مهندسی ترانسفورماتور، طراحی و توسعه شبکه و مدیریت توزیع از اصلی‌ترین دروس این گرایش میباشند.
آینده شغلی، بازار کار، درآمد
امروزه با توسعه صنایع کوچک و بزرگ در کشور، فرصت‌های شغلی زیادی برای مهندسین برق فراهم شده‌است و اگر می‌بینیم که با این وجود بعضی از فارغ التحصیلان این رشته بیکار هستند، به دلیل این است که این افراد یا فقط در تهران دنبال کار می‌گردند و یا در دوران تحصیل به جای یادگیری عمیق دروس و در نتیجه کسب توانایی‌های لازم، تنها واحدهای درسی خود را گذرانده‌اند.
همچنین یک مهندس خوب باید، کارآفرین باشد یعنی به دنبال استخدام در موسسه یا وزارتخانه‌ای نباشد بلکه به یاری آگاهی‌های خود، نیازهای فنی و صنعتی کشور را یافته و با طراحی سیستمها و مدارهای خاصی این نیازها را برطرف سازد. کاری که بعضی از فارغ التحصیلان ما انجام داده و خوشبختانه موفق نیز بوده‌اند."
دکتر کمره‌ای نیز در این زمینه می‌گوید:
«اگر یک فارغ التحصیل برق دارای توانایی‌های لازم باشد، با مشکل بیکاری روبرو نخواهد شد. در حقیقت امروزه مشکل اصلی این است که بیشتر فارغ التحصیلان توانمند و با استعداد این رشته به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند و ما اکنون با کمبود نیروهای کارآمد در این رشته روبرو هستیم.»
یکی از اساتید مهندسی برق دانشگاه علم و صنعت ایران نیز در مورد فرصت‌های شغلی فارغ التحصیلان این رشته می‌گوید:
"طبق نظر کارشناسان و متخصصان انرژی در کشور، با توجه به نیاز فزاینده به انرژی در جهان کنونی و همچنین نرخ رشد انرژی الکتریکی در کشور، سالانه باید حدود ۱۵۰۰ مگاوات به ظرفیت تولید کشور افزوده شود که این نیاز به احداث نیروگاه‌های جدید و همچنین فارغ التحصیلان متخصص برق و قدرت دارد.
فرصت‌های شغلی یک مهندس کنترل نیز بسیار گسترده‌است چون در هر جا که یک مجموعه عظیمی‌از صنعت مهندسی مثل کارخانه سیمان، خودروسازی، ذوب آهن و... وجود داشته باشد، حضور یک مهندسی کنترل ضروری است. در ایران فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند در صنایع نظامی وابسته به وزارت دفاع و یا در صنایع هسته‌ای شروع به کار کنند. شرکتهای خصوصی اتوماسیون صنعتی و ابزار دقیق میتواند گزینه دیگری برای شروع به کار باشد.
و بالاخره یک مهندس مخابرات یا الکترونیک میتواند جذب وزارتخانه‌های پست و تلگراف و تلفن، صنایع، دفاع و سازمانهای مختلف خصوصی و دولتی شود.
وضعیت تحصیل در مقاطع بالاتر از کارشناسی
فارغ التحصیل در مقطع کارشناسی برق که مدرک خود را در یکی از چهار گرایش الکترونیک، مخابرات، قدرت و کنترل می‌گیرد، میتواند در یکی از این گرایشها (اختیاری) یا رشته‌ای که برق زیر مجموعه‌ای برای آن تعریف شده، ادامه تحصیل نماید. این رشته به صورت: مهندسی برق- الکترونیک، برق- قدرت، برق- مخابرات (شامل گرایشهای: میدان، سیستم، موج، رمز، مایکرونوری) برق- کنترل، مهندسی پزشکی (گرایش بیوالکتریک)، مهندسی هسته‌ای (دو گرایش مهندسی راکتور و مهندسی پرتو پزشکی، مهندسی کامپیوتر (معماری کامپیوتر، هوش مصنوعی و رباتیک) است. برای تحصیل در مقطع دکترای تخصصی، میتوان، در هر یک از زیرشاخه‌های تخصصی‌تر گرایشهای یاد شده میزان مورد نیاز واحدها را اخذ کرد و رساله دکتری را در همان موضوع خاص ارائه داد. مسلم است این زیر شاخه‌ها، گرایشهای تخصصی تر این چهار گرایش است. رشته برق به دلیل کاربردی بودن آن در بسیاری از علوم مهندسی دیگر، برای فارغ التحصیلان امکان تحصیل در بسیاری گرایشها و دانشها را فراهم می‌کند.
پذیرش از دانشگاههای خارج
برای دادن تقاضا با توجه به كشورها و دانشگاههای زیادی كه این رشته را ارایه می‌نمایند، گزینه‌های زیادی پیش روی شماست. گرچه این شما هستید كه باید با توجه به توانایی شخصی و میزان شانس پذیرش از میان دانشگاههای زیاد تعدادی را برای دادن تقاضا انتخاب كنید. این بحث را در دو زیر عنوان پی می‌گیریم:
1. پذیرش برای مقطع فوق لیسانس
جهت دریافت پذیرش در رشته برق علاوه بر مدارکی که در گرفتن پذیرش به آنها اشاره شده، عمدتا به مدرك دیگری احتیاج ندارید. ارتباط برقرار كردن با استادان این رشته در دانشگاه مقصد كمك شایانی به شما خواهد كرد، گرچه اگر شرایط مساعدی دارید بدون این ارتباط نیز به اهداف خود می‌رسید. مواردی كه در حال حاضر نقش بیشتری در پذیرش دارند بدین شرح است:
نمره TOEFL/IELTS و بعضا نمره GRE موارد ضروری هستند. كسب نمره های بالا در این آزمون ها شانس شما را برای پذیرش بسیار افزایش می دهد.
قطعا مهمترین فاكتور برای گرفتن پذیرش در این مقطع معدل دوره كارشناسی شماست. گرچه اگر معدل كمی دارید نیز نگزان نباشید. نمره‌ی TOEFL و GRE بالا، داشتن مقالات انتشار یافته، رزومه‌ی مناسب و پربار علاوه بر زیركی شما در ارایه‌ی تقاضا میتواند اثر این فاكتور را كم رنگ‌تر كند.
توصیه نامه نیز از عوامل مؤثر است. بهتر است این توصیه نامه‌ها از سوی استادان دانشگاه باشند. در گرفتن توصیه‌نامه كیفیت آن بر شهرت نویسنده ارجحیت دارد.
نوشتن یك انشا یا Statement of Purpose از موارد دیگر است. در میان عوامل مؤثر در پذیرش این تنها عاملی است كه به طور كامل در اختیار شماست، پس از این فرصت به بهترین نحو استفاده كنید.
به هیچ عنوان ارسال مدارك را به روزهای پایانی موكول نكنید. اگر مدارك را زودتر پست كنید میتوانید از پست اكسپرس دو طرفه دولتی استفاده كنید و هزینه پست را تا یك سوم كاهش دهید. تفاوت این سرویس با سرویسهای گرانتر حدود یك هفته تاخیر است. از سویی در صورت زمان سنجی مناسب امكان تكمیل مدارك در صورت ناقص بودن را خواهید داشت. پس نظم و ترتیب را فراموش نكنید.
دانشگاههای مناسب برای دوره كارشناسی ارشد مهندسی برق
در سال های اخیر دانشجویان ایرانی موارد زیادی را برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی برق برگزیده اند و تقریبا می توان گفت دانشگاه معتبری نیست كه دانشجویان مهندسی برق ایرانی در آن حضور نداشته اند. گزینه های فعلی بدین شرح هستند:
اروپا (سوئد، هلند، سوییس، دانمارك، نروژ، فنلاند، آلمان، فرانسه و انگلیس)
كانادا و آمریكا
استرالیا و مالزی
هند، اكراین، كشورهای عربی و کشورهای تازه استقلال یافته
برای تقاضا به هیچ عنوان اروپا را فراموش نكنید. دانشگاههای اروپایی از سویی سطح مناسبی دارند (بویژه انگلیس) و از سویی نگرانی برای پرداخت هزینه آنها كمتر است (مثلا دانشگاهای سوئد شهریه ندارند). از دیگر مزایا میتوان روند ساده تر در اخذ ویزا و نزدیكی به ایران را برشمرد. و اما یك نكته را هیچگاه فراموش نكنید: دانشگاههای اروپایی نسبت به ضوابط خود بسیار حساس هستند و به هیچ عنوان تاخیر در ارسال مدارك (حتی یك روز!) یا كم بودن نمره TOEFL را به هیچ عنوان نمی پذیرند، لذا دقیق باشید.
در كانادا و امریكا معمولا با شرط معدل حداقل 3 از 4 مواجه هستید كه البته دانشگاههای اروپا این شرط ورود را ندارند. گرچه در صورت تحقیق دانشگاههایی در كانادا و امریكا را خواهید یافت كه نسبت به این شرط حساسیت كمتری داشته باشند اما در صورتی كه به نحوی این نقیصه را با رزومه پربار یا نمره ازمون بالا جبران نمایید. نكته دیگر اینكه اكثر دانشگاههای كانادا و امریكا مبلغی بین 30 تا 130 دلار به عنوان applicatio fee اخذ میكنند، پس در انتخاب دقت كنید. در هر صورت مهمترین مزیت های دانشگاهها در كانادا و آمریكا را هرگز فراموش نكنید:
امكان دریافت كمك هزینه
فضای بازتر برای پیشرفت نسبت به دیگر كشورها
تعداد زیاد اساتید و دانشجویان ایرانی
با توجه به اینكه انگلیسی زبانند، از لحاظ ارتباط راحت تر خواهید بود
بعضی از افرادی كه مالزی را برای ادامه تحصیل انتخاب كرده‌اند به دلیل هزینه‌های كمتر و سهل الوصول بودن است، لذا پس از سنجش شرایط در مورد دانشگاههای مالزی تصمیم بگیرید.
استرالیا در كنار سطح علمی مطلوب، معایبی نظیر هزینه‌های بالا و دور بودن از ایران و شرایط سخت برای دریافت كمك هزینه دارد. اما به هر حال دانشگاههای استرالیا نیز داوطلبان خاص خود را دارند.
دیگر كشورها برای دریافت ادامه تحصیل در رشته برق چندان توصیه نمی‌شوند و از ایران متقاضی چندانی نیز ندارند. اما نكاتی به صورت فشرده و مختصر ذكر میشود كه در تصمیمات شما بسیار اثرگذار خواهد بود:
1. اخذ پذیرش از كشور سوییس بسیار مشكل میباشد. و سخت تر از آن اخذ بورس و كمك هزینه است. لذا فقط در صورتی كه سوابق فوق العاده درخشان دارید برای سوییس اقدام كنید.
2. شنیده‌ها حاكی از آن است كه چنانچه موفق به آغاز تحصیلات در هلند شوید، برای دریافت بورس و ... شرایط بسیار سهل تری در انتظار شماست. پس پذیرش بدون كمك هزینه از هلند را به عنوان یكی از گزینه ها مد نظر داشته باشید.
3. تقاضا برای دانشگاههای سوید به صورت متمركز، یكجا و بدون application fee صورت گرفته و شما مجاز به به انتخاب 4 گزینه هستید. برای رشته برق دانشگاههای Lund(88) , KTH(173) , Chalmers(162) , Linkoping , uppsala و حتی Boras میان ایرانیان از محبوبیت بیشتری برخوردارند. (اعداد داخل پرانتز رتبه این دانشگاهها را نشان میدهد) برای ارسال نمره TOEFL نیز تنها یكبار ارسال نمره به كد 9520 برای تمام دانشگاهها كافیست. برای ارسال نمره GRE فرستادن كپی كارنامه كفایت می‌كند.
4. برای ارایه تقاضا به آلمان از خدمات رایگان مؤسسه daad در تهران یا از سایت اين مؤسسه[۱] بهره بگیرید.
5. اگر با شهریه دانشگاههای انگلیس مشكلی ندارید حتما 1 یا 2 دانشگاه انگلیس را در میان گزینه‌های خود قرار دهید. در هر حال رده مناسب این دانشگاهها در میان دانشگاههای فنی و مهندسی دنیا قابل صرف نظر كردن نیست.
6. دانشگاههای دانمارك در چند سال اخیر برای دانشجویان خارجی شهریه تعیین كرده‌اند. البته كمك هایی نیز در كنار آن در دسترس قرار می‌دهند كه هنگام تقاضا حتما مد نظر قرار دهید. گرچه شانس دریافت این كمك هزینه‌ها برای دانشجویان دوره كارشناسی ارشد مهندسی برق چندان بالا نیست. نروژ نیز تقریبا شرایط مشابهی داراست.
7. در میان گزینه‌های متعدد در كانادا و آمریكا اولا شرایط خود و ثانیا مورد تایید بودن این دانشگاهها از وزارت علوم و تحقیقات را كنترل نمایید. معمولا دانشجویان ایرانی كه بدون كمك هزینه مالی وارد دانشگاههای كانادا و آمریكا شده‌اند، از ترم دوم به بعد توانسته‌اند یكی از انواع این كمك‌های مالی را دریافت كنند، پس پذیرش بدون بورس را به آسانی رد نكنید.
8. میتوانید برای پذیرش مهندسی برق از خدمات مؤسسات مختلف نیز استفاده نمایید كه البته در بیشتر موارد كاری بیشتر از نظم دادن به عملكرد شما انجام نمی‌دهند.
كنفرانسها و ژورنالهاي معتبر جهت ارائه مقاله در رشته برق
كنفرانسها
ارائه مقاله در كنفرانسها و ژورنالهاي معتبر، يكي از عوامل مهم در بالا بردن شانس پذيرش و كسب بورسيه بخصوص جهت دوره دكتري مي‌باشد. زيرا كه گوياي توانايي يك پژوهشگر در ارائه مباحث نوين در رشته تخصصي خود و همچنين توانايي در ارئه مطالب مي‌باشد. همچنين از آنجا كه نگارش يك مقاله نياز به زمان و پشت كار بالايي نيز دارد، توانايي در تهيه چنين مطالبي، ديد مثبتي از نويسنده را نيز ايجاد مي‌كند. اما كنفرانسهاي بسياري وجود دارند كه با دريافت مبالغ بالاي ثبت نام و تنها جهت جذب گردشگر و نه مقاصد صد در صد علمي، مقاله‌هاي سطح پايين و حتي گاها ناقض حق كپي را نيز مي‌پذيرند. بسياري از كنفرانسهايي كه در كشور چين يا كشورهاي نه چندان توسعه يافته برگزار مي‌شوند بدين گونه‌اند. بسياري از اساتيد و پژوهشگران بين المللي نيز با اين قضيه آشنا هستند و كنفرانسهاي مطرح را بخوبي مي‌شناسند. بنابراين بهتر است با كار بهتر، كنفرانسهايي را انتخاب كنيد كه از ارزش علمي مناسبي برخوردار باشند. يك معيار جهت تعيين اعتبار كنفرانس، اسپانسر آن است. براي مثال در رشته برق، موسسه IEEE از مطرحترين مراجع برگزاركنندگان كنفرانسهاي معتبر در بسياري از زمينه‌ها مي‌باشد. ولي با اين وجود، باز هم بين كنفرانسهايي كه توسط اين موسسه در سراسر دنيا برگزار مي‌شود، تفاوت وجود دارد. برخي از آنها بسيار معتبرند (مانند كنفرانسهايي كه در كشورهاي كانادا يا غرب اروپا برگزار مي‌شوند) و برخي ديگر از اعتبار كمتري برخوردارند (مثل كنفرانسهاي برگزار شده در چين يا آمريكاي جنوبي) موسسه مذكور، داراي وبسايتهاي متعددي است از جمله ieeexplore.ieee.org كه مقالات معتبر رشته‌هاي مرتبط با برق در آنجا نگه‌داري مي‌شوند و دسترسي به مقالات نيازمند داشتن حساب كاربري غير رايگان است.
ژورنالها
بدليل گستردگي بسيار زياد رشته برق، ژورنالهاي بسيار متعددي جهت ارائه نتيجه تحقيقات شما وجود دارند. از مهمترين آنها مي‌توان به Elsevier، Scientific Research،PES و موارد متعدد ديگر اشاره كرد كه براحتي با جستجو در گوگل ليست بلند بالايي از آنها را پيدا خواهيد كرد. جهت ارائه مقاله در ژورنالهاي معتبر نياز به ماهها و بعضا سالها كار تحقيقاتي مي‌باشد و معمولا محققان پس از ارائه چندين مقاله كنفرانس در يك موضوع مشخص، اقدام به ارائه يك مقاله ژورنال مي‌كنند، مگر اينكه به اكتشاف يا روش بسيار نويني دست يافته باشند كه ارزش ارائه مستقيم در يك مقاله ژورنال را داشته باشد. جهت ارزش گذاري ژورنالها، موسسه Thomson اقدام به امتيازدهي به آنها كرده است كه اين امتيازها با پارامتر impact factor مشخص مي‌شوند. براي رشته برق، معمولا يك ژورنال بسيار معتبر داراي حداقل if=0.8 مي‌باشد. البته اين مقدار حدودي است و هميشه صادق نيست. ارائه مقالاتي كه جزو دسته ژورنالهاي ISI (كه باز هم توسط موسسه فوق مشخص مي‌شوند) باشند، نشان دهنده توان بالاي تحقيقاتي يك محقق مي‌باشد. زيرا اين مقالات توسط متخصصان خبره و متعددي مطالعه شده و از لحاظ نوآوري، مطق رياضي و بسياري موارد ديگر ارزيابي مي‌شوند. بنابراين، اساتيد رشته برق به اين امر واقفند و ارزش زيادي براي چنين مقالاتي (بخصوص وقتي كه دانشجوي كارشناسي يا كارشناسي ارشد موفق به چاپ آن شده باشد) قائلند."این متن به سفارش وبسایت پارسیان الکتریک یخش مقالات برق و الکتریک گرد آوری شده"