گازی است بی رنگ و بی بو که حاصل احتراق ناقص زغال و سوخت های فسیلی است. حد طبیعی آن در هوا (0/2-0/01 ppmحجمی ) است. در مناطق شهری معمولا زیر17 ppmهفده پی پی ام است .در محیط های بسته و کارگاه ها غالبا از100 ppmصد پی پی ام هم تجاوز می نماید.

مونوکسید کربن چهار نوع اثر مهم بر اعمال فیزیولوژیکی انسان دارد:

1)اثرات قلب و عروق

2) رفتارهای عصبی

3) اثر بر جنین اثر (Fibrinolysis ) 

هیپوکسی که به وسیله مونوکسید کربن ایجاد می شود موجب نارسائی در اعمال حسی و عضلات مثل مغز، قلب، جدار داخلی عروق خونی و پلاکت ها می شود. با توجه به اینکه میل ترکیبی مونوکسید کربن باهموگلوبین خون حدود 220 دویست و بیست برابر بیشتر از اکسیژن است، در محیط های آلوده کربوکسی هموگلوبین خون به سرعت افزایش می یابد. در جوانان با رسیدن کربوکسی هموگلوبین خون به 5% پنج درصد ظرفیت اکسیژن گیری بدن پایین آمده و اثرات آن روی قلب به طور واضح نشان داده شده است. 

پیشگیری از مسمومیت با گاز CO بسیار ساده است:

1- استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد در پیشگیری از این مسمومیت از اهمیت بالایی برخوردار است و بخاری های بدون دودکش به هیچ عنوان از تولید گاز CO جلوگیری نمیکند.

2- کنترل و انسداد منافذ مسیر دودکش قبل از راه اندازی بخاری بهترین راه پیشگیری از بروز حوادث مسمومیت به شمار می رود .

3- دقت و توجه به داغ بودن دودکش نیز بهترین آزمایش سلامت دودکش است. اگر لوله دودکش بخاری شما سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق وگازهای سمی ازدودکش است دراین صورت باید ضمن رفع نقص ، به طور موقت با بازکردن قسمتی ازدر یا پنجره تهویه درمحیط ایجاد نمائید. 

4- همچنین داشتن کلاهک مخصوص برای دودکش در پشت بامها برای جلوگیری از عدم بروز خاموشی بخاری و به دنبال آن انتشار گاز CO اهمیت بالایی دارد. 

5- رنگ شعله بخاری و وسایل پخت و پز باید آبی باشد، و چنانچه رنگ شعله قرمز، زرد و یا نارنجی باشد، حتماً نقص در سوخت رسانی و کمبود اکسیژن در محیط است که سریعاً باید تعمیر و سوخت رسانی شود. اگر رنگ شعله بخاری آبی نباشد ممکن است هوای کافی به بخاری نرسیده وتولید گاز منواکسید کربن کند.

6- در صورت استفاده از وسایل گرمایشی مانند بخاری و شومینه، نباید تمامی روزنه های جریان هوا در منزل و به ویژه اتاق خواب مسدود شود.

7- از نصب آبگرمکن در حمام، روشن کردن شعله های اجاق گاز در آشپزخانه جهت گرم نگه داشتن محیط داخل خانه، جداً خودداری کرد.

8- شومینه مشترك برای چند واحد در صورت کوچک بودن سایز مجرای خروجی و لوله کشی آن باعث برگشت دود از شومینه روشن طبقات پایین به داخل آپارتمان در شومینه خاموش طبقات بالاتر می گردد.

9 – انتهای کلیه دودکش ها باید حداقل یک متر ازسطح بام وحداقل یک متر ازدیوار جانبی بام فاصله داشته ودارای کلاهک مخصوص )به شکل H ( باشد.

10  – دودکش واتصالات آن باید ازجنس مقاوم وبدون هیچگونه منفذ یا نشتی درسرتاسر آن باشد و به کارگیری لوله های آکاردئونی آلومینیومی مجاز نیست.

11 – شیب لوله های افقی درداخل واحدها باید مثبت و روبه بالا وارتفاع عمودی لوله دربیرون حداقل سه برابر طول افقی آن باشد.

12 – قطر لوله دودکش باید مساوی یا بزرگتر ازقطر لوله خروجی دستگاه گازسوز باشد. 

13 – اگر فضای خود را با شوفاژ و سیستم حرارت مرکزی گرم می کنید درزبندی وبستن منافذ به منظور جلوگیری ازاتلاف حرارتی بلامانع می باشد.

14 – درصورتیکه ازبخاری های گازسوز به منظور گرمایش محیط استفاده می کنید حتماً مختصری تهویه ازطریق درب یا پنجره درفضا ایجاد نمائید وازدرزبندی وبستن کامل منافذ خودداری کنید.

15 – ازقراردادن لوله خروجی بخاری به داخل ظرف آب جدا خود داری کنید. 

16- از به کار بردن وسایل گرمایشی بدون نصب دودکش ویا دارای نقص دردودکش جدا خودداری کنید. 

17- آب گرمکن های دیواری گازی اگر به مدت طولانی روشن باشند خطرناك می شوند.

18- به کارگیری آب گرمکن های دیواری درفضاهای بسته یا مکان های فاقد جریان هوا ، مجاز نیست. 

19- هروسیله گازسوز باید دارای یک دودکش مستقل ومنتهی به فضای بیرون باشد. 

20- سرتاسر مسیر دودکش هارا به منظور اطمینان ازهدایت مناسب محصولات احتراق به فضای بیرون کنترل واطمینان حاصل کنید.

21 – هیچگاه از کباب پز یا منقل را درون خانه، گاراژ یا محوطه بسته استفاده نکنید. 

22- هیچگاه از چراغ یا بخاری نفتی یا گازی که فاقد دودکش است، درون خانه، به خصوص هنگام خواب استفاده نکنید.

23 – درون خانه، به خصوص در محل خوابتان دستگاه هشدار مونوکسید کربن نصب کنید.  

24- تعمیر وسایل گرمایشی توسط افراد غیر مجرب و بی تجربه و یا نصب آنها توسط افراد خانواده باعث ایجاد خطر میشود.

25- حتماً در محیط های بسته مثل منزل مسکونی یا محیط کار از دستگاه های هشداردهنده نشت گاز استفاده کنید زیرا این دستگاه هشدار دهنده  با حساسیت بسیار بالایی که نسبت به گازهای قابل استعال و منوکسیدکربن دارد می تواند به محض منتشر شدن این گاز در محیط با دادن آلارم افراد را از وجود این گاز مطلع نماید.

گردآوری و تدوین: پخش پارسیان الکتریک لاله زار