منوكسیدكربن را قاتل بی‌صدا می گویند زیرا شما نه می‌توانید متوجه حضور آن در بدن خود شوید و نه می‌توانید آنرا استشمام كنید چون گاز منوكسیدكربن، یك گاز بی‌رنگ و بدون بو است.اما شما با دانستن علایم آن می‌توانید از مسمومیت با این گاز پیشگیری كرده و جان خود و خانواده خود را نجات دهید.

 این گاز از سوختن ناقص مواد حاوی كربن و تركیب شدن آنها با اكسیژن ایجاد می‌شود. منوكسیدكربن در منازل بیشتر از سوختن مواد نفتی ایجاد می‌شود مانند گاز شهری، نفت، بنزین.

در بدن انسان هموگلوبین كه یك تركیب شیمیایی موجود در گلبولهای قرمز است، وظیفه انتقال دادن اكسیژن را از ریه به بافتهای بدن بر عهده دارد. مشكل از آنجا شروع می‌شود كه مولكول اكسیژن باید برای نقل و انتقال به بافتها با مولكول هموگلوبین تركیب شود اما منوكسیدكربن توانایی بسیار بالاتری از اكسیژن برای پیوند با هموگلوبین دارد. یك مولكول منوكسیدكربن 250 دویست و پنجاه برابر میل بیشتری نسبت به مولكول اكسیژن برای تركیب شدن با هموگلوبین دارد.

 گاز منوكسیدكربن با هموگلوبین تركیب شده و این مولكول را از بین می‌برد، بنابراین، هموگلوبین دیگر نمی‌تواند با اكسیژن تركیب شود و بافتها و اعضای بدن دچار كمبود اكسیژن می‌شوند. دستگاه هایی كه در منزل می‌توانند گاز منوكسید كربن را تولید كنند شامل دستگاه های حرارت مركزی، بخاری، آب گرمكن، اجاق‌ها، گاز آشپزخانه و خودروها هستند.

 نداشتن تهویه مناسب یا بسته شدن دودكش‌ها در این وسایل باعث سوختن ناقص مواد نفتی شده و انسان را در معرض خطر مسمومیت با منوكسیدكربن قرار می‌دهد. به طور مثال اگر شما خودرو خود را در یك پاركینگ با محیط بسته و در بسته روشن می‌كنید، باید منتظر مسمومیت با منوكسیدكربن باشید. در مثال بالا در حدود ده 10دقیقه طول می‌كشد تا گاز منوكسیدكربن در جریان خون شما ظاهر شود.

 علایم مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن
علایم مسمومیت مختصر با گاز منوكسیدكربن غیر اختصاصی هستند و مانند علایم سرماخوردگی یا آنفولانزا و یا سایر مسمومیت‌ها است مانند: سردرد، تهوع، شكم درد، احساس ناخوشی، احساس زخم در گلو و سرفه خشك است.  اما در مسمومیت با منوكسیدكربن برخلاف سرماخوردگی ما تب نداریم.

 در خردسالان، علایم مسمومیت بیشتر مربوط به دستگاه گوارش می‌شود مانند تهوع و استفراغ.مسمومیت‌های شدیدتر با این گاز می‌تواند ضربان نامنظم قلب، افزایش تنفس، حالت گیجی و منگی، خواب آلودگی و تنفس مشكل را ایجاد كند. در برخی موارد تشنج و افت سطح هوشیاری نیز ایجاد می‌شود.
این علایم می‌تواند چند روز یا حتی چند ماه پس از تماس با منوكسیدكربن ادامه داشته باشد. بیماران در تمام این مدت می‌توانند دچار سرگیجه، كاهش توانایی حافظه و اختلالات شناختی شوند.

 مسمومیت با گاز منوكسیدكربن قابل پیشگیری است. مهم این است كه مراقب آن باشید و بدانید كه چگونه خطر مسمومیت را به كمترین حد كاهش دهید. برای كاهش خطر مسمومیت بهتر است نكات زیر را رعایت كنید.
– دودكشها و هواكشها را به صورت مرتب بررسی كنید.
– دستگاه های حرارتی منزل باید هر سال سرویس و كنترل شوند.
– می‌توانید دستگاه های اخطار دهنده منوكسید كربن را در منزل نصب كنید.
– هیچ وقت خودرو، موتور سیكلت و وسیله نقلیه خود را در گاراژ با در بسته روشن نكنید.

و حتماً در منزل و یا محیط کار خود از دستگاه هشداردهنده نشت گاز استفاده کنید. زیرا این دستگاه در هنگام وجود این گاز مهلک در فضا به صورت خودکار شروع به دادن آلارم کرده و افرادی که در آن محیط هستند از وجود این گاز مطلع شده و در صورتی که افراد متوجه نشوند پس از گذشت چند دقیقه به صورت اتوماتیک سیستم گازرسانی را قطع خواهد کرد.

گردآوری و تدوین:پارسیان الکتریک لاله زار