صنعت برق و شبکه های توزیع برق بازوان قدرتمند انتفپقال نیرو ، توزیع نیروی برق به تعبیری نوک پیکان صنعت‌برق کشور به شمار می‌آید که در ارتباط نزدیک و هماهنگ با مشترکان و میلیونها متقاضی و مصرف‌کننده برق است. از دیرباز نقش و اهمیت بخش توزیع به عنوان مرز مشترک صنعت‌برق و مشترکان شناخته شده و از اهمیت خاصی برخوردار شده است.

توزیع نیروی برق به تعبیری نوک پیکان صنعت‌برق کشور به شمار می‌آید که در ارتباط نزدیک و هماهنگ با مشترکان و میلیونها متقاضی و مصرف‌کننده برق است. از دیرباز نقش و اهمیت بخش توزیع به عنوان مرز مشترک صنعت‌برق و مشترکان شناخته شده و از اهمیت خاصی برخوردار شده است.
با تکیه بر مورد فوق باید گفت که بحث استقلال شرکتهای توزیع برای خدمت‌رسانی هرچه بیشتر به متقاضیان و مشترکان برق به مرحله اجرا رسیده است و روند استقلال تمامی شرکتهای توزیع برق ادامه دارد.
بدون تردید تمامی تلاشها، کوششها و فعالیتهای گسترده مدیران، کارشناسان و کارکنان صنعت‌برق در بخش شرکتهای توزیع مورد قضاوت مردم و مشترکان قرار می‌گیرد و این شرکتها همانند آئینه صنعت‌برق در برابر جامعه هستند.
در این ارتباط باید خاطرنشان کرد که مشترکان، مردم و متقاضیان برق در تعامل همه‌جانبه با شرکتهای توزیع درخواستها ونیازهایی دارند که بدیهی است در این زمینه مسایل گوناگون اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... به وجود می‌آید که مدیران شرکتهای توزیع در تهران، استانها و شهرستانها باید پاسخگوی این مسایل و مشکلات باشند. به بیان دیگر مدیریت در بخش توزیع تنها مدیریت بر یک سازمان با گرایش اصلی فنی مهندسی نیست بلکه این نوع مدیریت، نوعی مدیریت با گرایش اجتماعی- اقتصادی هم به شمار می‌آید.
حمایت و تقویت بخش توزیع در صنعت‌برق علاوه بر اینکه سبب کارآمدی بخش مهمی از صنعت‌برق می‌شود همه ذهنیت‌های نامناسب را در مورد ارایه تصویر نادقیق از فعالیتهای صنعت‌برق از بین خواهد برد.
در زمینه ساختار و نگاه مدیریتی، سه محور اساسی ارتقای رضایت مشترکان، ارتقای بهره‌وری اقتصادی وارتقای پایداری فنی در شرایط کنونی در فعالیتهای شرکت توزیع مدنظر است.
هم‌اکنون با توجه به استقلال بسیاری از شرکتهای توزیع کوچک‌سازی آنها و ارتقای سطح هوشمندی آنها صورت می‌گیرد؛ به گونه‌ای که ساختار سازمانی پویا و متناسب با ماموریتها و تعهدات این بخش شکل بگیرد.
ناگفته نماند قبل از استقلال شرکتهای توزیع، این شرکتها به صورت سازمانهای عملیاتی و اجرایی حرکت می‌کردند که هم‌اکنون برنامه‌های خویش را به صورت سازمانهای مدیریتی توزیع دنبال می‌کنند.
یکی از موضوعات مهم در تمامی بخشهای صنعت‌برق به ویژه در بخش توزیع استفاده اقتصادی و منطقی از نوآوری‌ها و فناوریهای جدید در این بخش است که هم‌اکنون این شرکتها این مساله را دنبال می‌کنند. به بیان دیگر بهره‌گیری از فن‌آوریهای جدید در صنعت‌برق سبب می‌شود که طرحهای نوین و تازه بر مبنای نیازهای صنعت‌برق به مرحله اجرا برسد.
از دیگر سیاستها وطرحهایی که شرکتهای توزیع دنبال می‌کنند راه‌اندازی مراکز متمرکز ارتباط با مشترکان برای کنترل و نظارت بر نحوه ارایه خدمات است. همانگونه که قبلاً‌اشاره شد ارتباط مستمر و همه‌جانبه با مشترکان صنعت‌برق کشور از جمله مسایل بسیار مهمی است که سبب شناساندن فعالیتهای مختلف تولید، انتقال و توزیع برق به مشترکان شده و در عین حال به نیازهای مشترکان از طریق ارتباط مستقیم بخش توزیع با آنها پاسخ لازم داده می‌شود. 
از دیگر فعالیتهایی که شرکتهای توزیع دنبال می‌کنند توسعه نظام‌های مهم مدیریتی در این شرکتها است که این نظام‌ها شامل مدیریت کیفیت، مدیریت ایمنی و مدیریت بهره‌وری و مدیریت منابع انسانی در سازمانها است.
باید یادآور شد این نوع مدیریتها هیچ ارتباطی به گسترش بوروکراسی‌های غیرضروری برای کسب گواهی‌نامه‌های مرتبط ندارد.
شرکتهای توزیع برای ارتقای کیفیت خدمات به مشترکان و متقاضیان، روشهای نوین و مطلوبی را برای کاهش بوروکراسی غیرضروری به کار گرفته‌اند که در این ارتباط افزایش سرعت پاسخگویی به خواست‌های منطقی و قانونی مشترکان و ارایه خدمات مناسب به آنها مدنظر بوده است.
در این زمینه استقرار نظام کارآمد نظارتی در سیستم مشترکان مدنظر قرار گرفته است. توسعه و ارتقای نظام مکانیزه در شرکتهای توزیع نیز از دیگر مواردی است که سبب بهبود کیفیت خدمت‌رسانی به مشترکان می‌شود.
علاوه بر موارد فوق، لوازم اندازه‌گیری چند تعرفه در بین مشترکان بامصارف سنگین در شرکتهای توزیع توسعه یافته و نظام ارتباط اطلاعاتی با مشترکان سنگین بهبود یافته است. از دیگر کارها و اموری که شرکتهای توزیع به انجام رسانده‌اند جایگزینی روشهای سنتی قرائت، توزیع و وصول صورت حسابهای برق با تکیه بر دیدگاههای اقتصادی و فنی بوده است.
مهندسی توزیع یکی دیگر از مواردی است که در شرکتهای توزیع برق به ویژه پس از کسب استقلال مدنظر قرار گرفته است. در این ارتباط توسعه و احداث شبکه‌های جدید و بهینه‌سازی شبکه‌های موجود با توجه به اصول مهندسی توزیع و ارتقای شاخص‌های کیفی شبکه پیگیری و دنبال شده است.
برای پیشبرد اهداف مهندسی توزیع و فراگیری آن، شرکتهای توزیع بنا را بر این قرار داده‌اند که از ظرفیت‌ مشاوران و پیمانکاران بخش خصوصی حمایت کرده و با آنان همکاری کنند. رعایت دقیق استانداردها و مشخصات فنی در به کارگیری تجهیزات توزیع متناسب با شرایط منطقه‌ای هم مورد توجه بوده است. بهره‌گیری از ظرفیت‌های کارشناسان در کمیته‌های تخصصی منطقه‌ای و ملی هم از دیگر مواردی بوده که شرکتهای توزیع همواره آن را دنبال می‌کنند.
در زمینه نظام‌های برنامه‌ریزی فنی و مالی، بحث استقرار نظام‌های برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت و میان‌مدت نیز مدنظر بوده است. برای این منظور استقرار نظام‌ های کنترل طرح برای کسب اطمینان از دستیابی با اهداف تعیین شده در بخش توزیع و ارتقاء وتوسعه به‌کارگیری طرح جامع مناطق در این شرکتها و ... مورد توجه قرار گرفته است. بهره‌برداری بهینه از شبکه‌های توزیع نیز با ایجاد نظام‌های مکانیزه برای ثبت و تحلیل حوادث و توسعه راهکارهای پیشگیرانه و ارتقاء آنها به انجام می‌رسد.
شرکتهای توزیع همچنین روشهای جدیدی را برای کاهش خاموشی‌ها و به‌کارگیری روشهای مناسب آشکارسازی عیوب و ... به کار می‌گیرند. علاوه بر آن بازنگری، اصلاح و به روز آوری دستورالعمل‌های بهره‌برداری با تکیه بر سخت‌گیری در اعمال خاموشی‌ها نیز از سوی شرکتهای توزیع اجرا می‌شود.
شرکتهای توزیع از دیگر فعالیتهایی را که به انجام می‌رسانند موضوع ایمنی و کنترل ضایعات و طرح ساماندهی و کاهش تلفات است. آموزش و فرهنگ‌سازی ایمنی کارکنان شرکت، پیمانکاران، مردم و مشترکان، انجام اقدامات راهبردی برای استقرار سیستم مدیریت ایمنی و مستندسازی و اطلاع‌رسانی موثر برای جلوگیری از تکرار حوادث و ... از دیگر کارها و اقدامات شرکتهای توزیع است.
هم اکنون شرکتهای توزیع، شبکه‌های فشار متوسط و ضعیف و ایستگاههای توزیع را تحت کنترل دارند. شبکه‌های فشار متوسط در کشور ما به طور متداول شبکه‌های ۲۰ کیلوولت است اما در برخی موارد شبکه‌های ۳۳ و ۱۱ کیلوولت هم مورد بهره‌گیری قرار می‌گیرند. در سالهای اخیر توسعه شبکه‌های فشار متوسط عمدتاً به سمت احداث خطوط هوایی و توسعه شبکه‌ هوایی گرایش دارد که دلیل اصلی این مساله محدودیت منابع است.
تامین برق مصرف‌کنندگان عادی نیز با خطوط فشار ضعیف انجام می‌شود که همانگونه که قبلاً اشاره شد این خطوط آخرین بخش از زنجیره گسترده و به هم پیوسته برق رسانی در کشور است. خطوط فشار ضعیف در سراسر کشور با سطح ولتاژ ۳۸۰ ولت سه فاز (۲۲۰ ولت تک‌فاز) با فرکانس ۵۰ هرتز است که این شبکه به صورت خطوط هوایی و زمینی در کشور وجود دارد.
استگاهها نیز زیر نظر شرکتهای توزیع اداره می‌شوند که وظیفه عمده ایستگاههای توزیع تبدیل ولتاژ فشار متوسط به فشار ضعیف و مناسب‌سازی آن برای مصرف‌کنندگان خانگی و مشترکان کم‌مصرف است.
لوازم اندازه‌گیری و کنترل نیز زیرنظر شرکتهای توزیع هستندکه در حال حاضر برای سنجش توان و انرژی الکتریکی (اکتیو و راکتیو) از کنتورهایی بهره‌گرفته می‌شود که در محل تحویل برق به مشترک نصب شده و محل اتصال تاسیسات شرکت توزیع برق به تجهیزات مشترک است.
در دیدگاههای کلی، احداث مدیریت توزیع هدایت عملکرد این بخش به سمت کنترل و کاهش انرژیهای تامین نشده و بسط و بهبود سامانه‌های مکانیزه برای ثبت و تحلیل حوادث و توسعه راهکارهای پیشگیرانه با ایجاد زبان مشترک در سیستم جمع‌آوری آمار واطلاعات مرتبط با خاموشی‌ها است.
یکی دیگر از فعالیتهایی که از سوی شرکتهای توزیع به ویژه سالهای اخیر دنبال شده ساخت داخل تجهیزات شبکه توزیع است که فن آوری تولید تجهیزات مورد نیاز بخش توزیع در مقایسه با بخشهای انتقال و تولید ساده‌تر است و بهمین دلیل می‌توان گفت ۱۰۰ درصدتجهیزات شرکتهای توزیع درداخل ساخته می‌شود.
در پایان بایدگفت که استقلال شرکتهای توزیع زمینه را برای فعالیت هرچه گسترده‌تر این بخش در جهت امور کیفی و پیشبرد اهداف توسعه صنعت برق فراهم می‌کند.

اين متن به سفارش وبسايت پارسيان الكتريك بخش مقالات برق و الكتريك گرد آوري شده است.شمارگان 78