نور عنصری است كه با آن ديدن اشياء ممكن می شود. نور می تواند ريتم خلاقانه ای به يك فضای داخلی ببخشد. بدون نور، نه فرم را احساس می توان كرد، نه رنگ را و نه بافت را. نورپردازی در يك فضای داخلی پيامدهای مهمی در بردارد. چه بسا نورپردازی مناسب يك فضا آن فضا را خوشايند و چشم نواز كند.

اصل نورپردازی در خانه

یكی از عناصر مهم در خانه آرایی، نحوه نورپردازی است. نورپردازی در یك اتاق نه تنها در ایجاد آرامش بلكه در كوچك یا بزرگ نشان دادن فضای خانه نیز تاثیر می‌گذارد. هرچه فضای یك اتاق كم نور باشد كوچكتر و هرچه پرنور و روشن باشد، بزرگتر جلوه می‌كند. نورپردازی در اتاق نشیمن و پذیرایی كه محل تجمع افراد خانواده در بیشتر ساعات شبانه روز است از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از آنجا كه اصلی‌ترین منبع ورود نور و روشنایی خانه، پنجره است برای استفاده از نور طبیعی نصب پرده‌های تور و حریر مناسب‌تر است. در شب نیز بهترین راه روشنایی منزل استفاده از لوستر، آباژور و چراغ‌های متناسب با ارتفاع سقف و رنگ دیوار است. در نورپردازی اتاق نشیمن توجه داشته باشید كه آرامش، آسایش و انرژی را به اهل خانه القا كند، بدین منظور بهتر است چراغ‌های دیواری و سقفی (هالوژن) كه نور ملایم دارند و با انعكاس نور از سقف به فضا گرمی خاصی به اتاق می‌بخشند، به كار ببرید. در عوض، برای اتاق پذیرایی كه باید بسیار پرنور و درخشان باشد از لوسترهای كمی بزرگتر و طرح دار استفاده كنید كه علاوه بر نور، زیبایی خاصی به اتاق می‌دهد. آشپزخانه نیز به لحاظ اینكه محل كار كدبانوی خانه است باید پر نور و روشن باشد. استفاده از چراغ هالوژن و لوسترهای تك چراغی تاثیر خوبی در این هدف خواهد داشت.برای اتاق خواب نیز بهتر است از آباژور و لامپ‌های كم نور استفاده كرد. اگر اتاق خوابتان محل كارتان نیز هست، لامپ‌های رنگی كه در ایجاد آرامش مؤثرند به كار ببرید. ضمناً در انتخاب لوستر به هماهنگی آن با دیگر وسایل خانه توجه كنید.
نور عنصری است كه با آن ديدن اشياء ممكن می شود. نور می تواند ريتم خلاقانه ای به يك فضای داخلی ببخشد. بدون نور، نه فرم را احساس می توان كرد، نه رنگ را و نه بافت را. نورپردازی در يك فضای داخلی پيامدهای مهمی در بردارد. چه بسا نورپردازی مناسب يك فضا آن فضا را خوشايند و چشم نواز كند. نورپردازی در كنار ابعاد زيباشناختی، بعد عملكردی هم دارد. نور مناسب در طول شب در يك فضای داخلی می تواند حس محدود بودن يا ابهام و هراس را بر طرف كند. نور مناسب يك اتاق حتی می تواند چهره آدمی را گرم و صميمی كند. به كمك نورپردازی می توان يك فضای داخلی را به جزاير نورانی متنوعی تبديل كرد.
برای ايجاد نوعی طبقه بندی اوليه و افزايش سهولت دسترسی، دو فهرست مجزا به تفکيک نورپردازی خانگی و نورپردازی عمومی تهيه نموده ايم.
هدف از نورپردازی بازسازی فضاهای خارجی در فضاهای داخلی است که با انجام این کار به محیط علاوه بر روشنايی، حس داده می شود. به قسمتی از نور که نور از آن گسيل می شود، منبع نور وبه تشعشع نور به قسمتهای مختلف پرتو نور گفته می شود.
نور طبیعی نور خورشید است و نور مصنوعی شامل : لامپ های گازی، رشته ای یا حرارتی، فلورسنت، کم مصرف وغيره می باشد
فضای نشيمن
اتاق نشيمن بايد طوری طراحی شود که کاربران آن بتوانند از موقعيت خورشيد منتهای استفاده را ببرند.
چون از اتاق نشيمن معمولاً در بعد از ظهرها و شبها استفاده می شود بايد طوری طراحی شود که بتوان از موقعيت خورشيد در ساعتهای بعد از ظهر استفاده نمود.
نور يا روشنايی اتاق نشيمن به دو دسته تقسيم می گردد .روشنايی عمومی و نور منطقه ای.
برای روشن کردن سرتاسر اتاق نشيمن می توان از سقف، دريچه های ديواری و بازشوها يا نور خارجی استفاده کرد. نور منطقه ای برای کار مخصوصی از قبيل خواندن، رسم يا خياطی و امثال آن به کار می رود . نور منطقه ای با استفاده از لامپ های روميزی،لامپ های ديواری،چراغ های پايه دار يا لامپ سقفی قابل ايجاد است.
غذاخوری
کنترل نور می تواند فضای اتاق غذا خوری را تغيير دهد ، آرامش ايجاد کند و فضايی دلچسب تر فراهم آورد.
نور عمومی که می توان شدت آن را با استفاده از رئوستا کم وزياد کرد می تواند برای هر موقعيتی، محيطی مناسب ايجاد کند . به علاوه برای روشنايی عمومی ميز بايد از لوستر يا نور سقفی استفاده شود.
نورپردازی در آشپزخانه، حمام و هال ورودی
در آشپزخانه های قدیم كه مانند امروز دارای كابینت های ثابت و جاسازی شده و محل مشخصی برای اجاق گاز، یخچال و دیگر وسایل آشپزخانه نبودند ، نورپردازی اغلب به وسیله یك چراغ آویز سقفی كه در مركز سقف آشپزخانه نصب می شد انجام می گرفت. چرا كه اغلب فعالیت های داخل آشپزخانه ( مانند آماده سازی مواد غذایی ) بر روی میز وسط آشپزخانه انجام می شد. اما آشپزخانه های امروزی با ردیفی از كابینت ها ، اجاق و یخچال جاسازی شده به موازات و در كنار دیوارهای آشپزخانه نیازمند شیوه دیگری از نورپردازی هستند. در آشپزخانه های امروزی قسمت اعظم كار در آشپزخانه بر روی سطح كابینت ها در كنار اجاق گاز و یا شیر آب و سینك ظرفشویی انجام می شود كه در اغلب آشپزخانه ها همگی در كنار دیوار قرار دارند اما هنوز چراغ های سقفی از وسط سقف آشپزخانه آویزان هستند ، در نتیجه افراد اغلب پشت به منبع نور و در زیر سایه خود مشغول به كار هستند و هنگام كار از نور كافی برخوردار نیستند. با توجه به تغییرات ساختار آشپزخانه های امروزی نسبت به گذشته ، ما در بخش هایی از آشپزخانه كه اغلب محل انجام كار محسوب می شود به نور كافی نیاز داریم. مانند سطح روی اجاق گاز، سینك ظرفشویی و سطوح روی كابینت ها كه برای آماده سازی وسایل آشپزی و مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرند. علاوه بر نیاز به روشنایی در این اماكن، فضای كلی آشپزخانه نیز باید از نور كافی برخوردار باشد. همچنین در بسیاری از آشپزخانه ها بعضی از كابینت ها با درهای شیشه ای و به صورت ویترین ساخته شده اند تا از آنها برای به نمایش گذاشتن ظروف زیبا و تزئینی استفاده شود. این كابینت ها نیز نیاز به نورپردازی داخلی دارند. به این ترتیب ما نیاز به یك مجموعه منابع نوری داریم كه هریك به صورت جداگانه قابل كنترل باشند.
نور كافی برای سطح روی اجاق گاز در آشپزخانه هایی كه دارای یك هواكش یا هود در بالای اجاق گاز هستند به راحتی توسط چراغ هواكش تأمین می شود. اگر بالای اجاق گاز، هواكش مجهز به چراغ وجود ندارد باید یك چراغ قابل تنظیم در بالای اجاق گاز نصب شود. همچنین بالای سینك ظرفشویی نیز به یك چراغ نیاز تا شب هنگام نور كافی برای شست و شوی ظروف و مواد غذایی را برای ما فراهم كند. ترجیحاً هر یك از این چراغ ها باید دارای كلید كنترل مجزا باشند تا فقط در مواقع لزوم مورد استفاده قرار گیرند.
برای تأمین نور كافی در سطح روی كابینت ها از آنجا كه اغلب این سطوح در زیر كابینت های دیواری قرار دارند به راحتی می توان از چراغ های مهتابی كه در زیر كابینت ها نصب می شوند بهره گرفت. به این ترتیب چراغ های نصب شده در زیر كابینت های دیواری بی آنكه دیده شوند و یا موجب آزار چشم باشند نور كافی را بر سطح روی كابینت ها می تابانند. چنانچه كابینت های زمینی عمیق باشند و نور محیط به اندازه كافی درون آنها را روشن نكند برای دسترسی راحت به وسایل داخل این نوع كابینت ها می توان چراغ های كوچكی در آنها نصب كرد كه با كلیدهای اتوماتیك كنترل شوند و با باز و بسته شدن در كابینت ها روشن و خاموش شوند.

اگر آشپزخانه شما محل صرف غذا نیز هست استفاده از چراغ های سقفی كه ارتفاعشان قابل تنظیم است درست در بالای میز غذاخوری ایده خوبی است. این چراغ ها می توانند هنگام صرف غذا روی میز را به خوبی روشن كنند و در مواقعی كه از میز استفاده نمی شود فضای كلی آشپزخانه را روشنایی ببخشند.
نورپردازی در فضای حمام و دستشویی از اهمیت كمتری برخوردار است و به سادگی با نصب چراغ های سقفی قابل اجرا است. در حمام و دستشویی علاوه بر چراغ های سقفی كه برای تأمین روشنایی محیط مورد استفاده قرار می گیرند نصب یك چراغ دیواری در بالای آینه نیز ضروری است اما توجه داشته باشید كه برای این منظور از چراغ های فلوئورسنت استفاده نكنید زیرا نور این چراغ ها موجب تغییر برخی از رنگ ها شده و تصویر شما را با رنگ های غیرواقعی در آینه منعكس می كنند.
نورپردازی قسمت های مختلف خانه ، هال ورودی، راهروها و راه پله ها را نیز فراموش نكنید. این اماكن در هر خانه ای باید از نور فراوان برخوردار باشند به خصوص راه پله ها كه در حفظ ایمنی و سلامتی خانواده و میهمانان اهمیت به سزایی دارد. در اینجا ایمنی مهم تر از زیبایی است و بهترین روش نورپردازی روشن كردن مسیر حركت و سطح روی پلكان با چراغ هایی است كه به دیوار نصب می شوند و نور را به طرف پایین می تابانند. استفاده از چراغ های دیواری كار تعویض لامپ را نیز ساده تر می كند.
آنچه تاكنون بیان شد در جهت تأمین نور كافی و روشنایی لازم برای انجام فعالیت های گوناگون در هر یك از اتاق ها بود ؛ اما نورپردازی می تواند در جهت زیباسازی و جلب توجه بیننده به سوی اشیای تزئینی و ویژگی های زیبای یك اتاق نیز باشد. برای این منظور بهترین انتخاب چراغ های قابل تنظیمی هستند كه به صورت تك، دوتایی و سه تایی در بازار موجودند و پس از نصب در یك نقطه از دیوار می توان هر یك از آنها را به سمت دلخواه تنظیم كرد به صورتی كه محل مورد نظر ما را روشن كند. نور این چراغ ها را می توان به راحتی بر روی یك دیوار، یك تابلو و یا یك مجسمه دلخواه تنظیم كرد و یا حتی بخشی خاص از اتاق ( مانند محل قرارگیری شومینه و یا یك آرك در سقف ) را به وسیله آنها روشن كرد.
طبقات داخل كابینت های در شیشه ای را نیز می توان با استفاده از روش های گوناگون روشنایی بخشید. اما یكی از بهترین راه ها نصب چراغ های كوچك در زیر هر یك از طبقات ، و یا در مواقعی كه طبقات شیشه ای هستند نصب یك لامپ در قسمت بالا و یا پایین كابینت است.
اتاق خواب بزرگسالان
شايد تشخيص اين موضوع که آيا در اتاق خواب‌تان نورپردازي درست و اصولي وجود دارد يا نه، در وهله اول، کار چندان راحتی نباشد اما به‌راحتی از تبعات آن می ‌توان به اين مطلب پی برد. اگر صبح‌ها با سردرد از خواب بيدار می ‌شويد، چشم‌هايتان می ‌سوزد،‌هاله‌ای قرمزرنگ اطراف مردمک چشم‌هايتان ديده مي‌شود يا اگر از همان اولين ساعات شروع روز، عادت به بدخلقی و پرخاشگری داريد، همه و همه نشانگر جای خالی نورپردازی مناسب در اتاقتان است؛ چرا که نورپردازی خوب موجب می ‌شود در خانه خود احساس آرامش و امنيت داشته باشيد.
راه حل تمامی ‌اين مشکلات، ايجاد يک شمای انعطاف ‌پذير نوری است به نحوی که برای تمامی ‌ساعات روز مناسب باشد و به اتاق‌های شما در هر لحظه از شبانه ‌روز، حالتی خوشايند ببخشد. نورپردازی بايد به گونه‌ای طراحی شده باشد که با فشاردادن يک کليد ساده، به ‌راحتی بتوانيد نور اتاق را زياد يا کم کنيد و مثلاً اتاق خود را از يک اتاق نورانی، به يک اتاق آرام با نوری رمانتيک که برای خوردن يک شام دونفره با همسرتان مناسب است، تبديل کنيد.
اگرچه نور پردازی سقفی و عمومی برای اتاق خواب خوب است و نظافت اتاق را آسان می کند، نور اصلی و کاربردی بهتر است در ارتفاعات پايين تر و بصورت موضعی باشد. ميز آرايش، کمدهای لباس،ميز پاتختی و ديوار پشت تلويزيون به روشنايی نياز دارند. در اتاق خواب می توان از چراغهای پايه دار(استند) آباژور و چراغ برقی استفاده کرد. تأمين حداقل روشنايی لازم برای جهت يابی(حدود 5 تا 20 لوکس) برای موقعی که فرد نيمه شب از تخت برخاسته ودر اتاق حرکت می کند ضروری است. اين نور می تواند در ارتفاع بسيار پايين و حتی در نزديکی سطح زمين يا بصورت غير مستقيم و مخفی باشد تا اشعه مستقيم آن باعث خيرگی چشم در اتاق خواب تاريک نشود. منابع روشنايی قرار گرفته در ارتفاع پايين حالت استراحت و خواب را تداعی می کنند. شدت نور کلی اتاق خواب می تواند حدود 200 لوکس باشد. ولی بصورت موضعی نقاط خاصی را می توان تا 500 لوکس روشن کرد.
اتاق خواب کودکان
مهمترين مسئله در اتاق بچه اجتناب از چراغهای متحرک پايه دار و در دسترس است. روشنايی عمومی اتاق بايد حدود 100 لوکس باشد، ولی روی ميز بهتر است 200 تا 300 لوکس روشنايی داشته باشد.
يکی از مسائل مهمی ‌كه در اتاق خواب كودك بايد به آن توجه شود، وضعيت نور اتاق است.
اتاق خواب کودک بهتر است در بخش جنوب شرقي خانه باشد. به اين خاطر كه انرژی زندگی ‌بخش در هنگام طلوع آفتاب برای سلامتی كودك مفيد است، در فنگ ‌شويی آمده بهتر است اتاق كودك هشت ضلعی، با نور طبيعی و تهويه مناسب باشد و البته با فاصله بسيار نزديكی به اتاق والدين. اگر اتاق به طور طبيعی تاريك است، چراغ‌های اتاق را بيشتر كنيد.
البته كودك درس‌خوان شما بايد در اتاق خصوصي خود كه معمولا تكاليف مدرسه را هم در آنجا انجام می ‌دهد، نور كافی داشته باشد اما اهميت نور، فراتر از خصوصيات فردی و شخصيتی كودك است. نور، عنصر لازمی ‌است كه هيچ كودكي - چه درس‌خوان و چه تنبل - نبايد از آن محروم بماند و هر انسانی - چه كودك و چه بزرگسال - برای ادامه حيات به آن نياز دارد.
به طور كلی، وضعيت نور اتاق خواب كودكان به لحاظ نيازهای خاص اين سنين، توجه و حساسيت بيشتری نسبت به اتاق خواب بزرگسالان می ‌طلبد. كودك نيز مانند فرد بزرگسال، بايد نوری در اتاق خواب داشته باشد كه هنگام روز، انجام كارهايی از قبيل پوشيدن لباس و پيداكردن اشيا را به‌خوبی امكان‌ پذير كند، امكان تشخيص رنگ ‌ها را به او بدهد و برای كارهايی همچون نقاشي و مطالعه و نوشتن تكاليف درسی، مقدار كافی و جهت مناسبی داشته باشد؛ مثلا جهت تابش نور – چه از پنجره و چه از چراغ مطالعه – نسبت به ميز تحرير برای فارسی ‌زبان‌ها كه جهت خط نوشتاری آنها از راست به چپ است، بايد از چپ به راست باشد. هنگام شب نيز بايد آنقدر نور در اتاق باشد كه كودك، هم بتواند خوب استراحت كند و هم در صورت نياز به برخاستن از تختخواب در نيمه ‌شب، توانايی تشخيص اشيای پيرامون خود را داشته باشد.
مهم‌ترين نكته‌ای كه در مورد نور مصنوعی اتاق كودك بايد مورد توجه قرار بگيرد، ايمنی است.

اين متن به سفارش وبسايت پارسيان الكتريك بخش مقالات برق و الكتريك گردآوري شده است.شمارگان118