روشنایی الکتریکی زندگی بشر را در همه زمینه ها دگرگون کرده و امکانات بی شماری را برای گسترش هرنوع فعالیت انسان فراهم آورده است. در کشور ما نیز تقریبا یک پنجم برق و الكتريك تولیدشده به مصرف روشنایی می رسد و از این مقدار حدود ۷۰ درصد فقط برای روشنایی خانگی به کار می رود.

روشنایی الکتریکی زندگی بشر را در همه زمینه ها دگرگون کرده و امکانات بی شماری را برای گسترش هرنوع فعالیت انسان فراهم آورده است. در کشور ما نیز تقریبا یک پنجم برق و الکتریک و الكتريك تولیدشده به مصرف روشنایی می رسد و از این مقدار حدود ۷۰ درصد فقط برای روشنایی خانگی به کار می رود. 
ما در خانه های خود هر سال حدود ۱۰ میلیارد کیلووات ساعت برای روشنایی، برق و الکتریک مصرف می کنیم که تولید این میزان برق و الکتریک معادل ۲۰ میلیون بشکه نفت و یا هزینه ای در حدود ۵۰۰ میلیارد تومان در سال خواهد بود.مثلا اگر میزان متوسط استفاده از هر لامپ را در یک شبانه روز ۴ ساعت فرض کنیم، کافی است که هر خانوار شهری ایرانی فقط یک لامپ ۱۰۰ وات اضافی را خاموش کند تا هر سال یک میلیارد کیلووات ساعت و یا حدود ۲ میلیون بشکه نفت به ارزش تقریبی ۵۰ میلیارد تومان صرفه جویی گردد.
● خرید وسایل روشنایی
هنگام خرید لامپ توجه داشته باشیم که لامپ های رشته ای (معمولی) بیش از ۳ برابر لامپ های فلورسنت معمولی (مهتابی) و حدود ۵ برابر لامپ های کم مصرف برق و الکتریک مصرف می کنند. عمر لامپ های رشته ای نیز که حدود ۱۰۰۰ ساعت است، بسیار کمتر از لامپ های مهتابی و یا لامپ های کم مصرف می باشد. در حال حاضر اغلب روشنایی منازل با استفاده از لامپ های رشته ای است. جریان برق و الکتریک، رشته فلزی داخل حباب را گرم می کند. 
این رشته، ملتهب و سفید می شود و از خود نور ساطع می کند اما فقط ۱۰ درصد این برق و الکتریک به نور تبدیل شده و بقیه به گرما تبدیل می شود. در زمستان روشنایی رشته ای یکی از انواع بسیار گران گرمایش برق و الکتریکی است و در تابستان گرمای آن سبب می شود سیستم های تهویه مطبوع بیشتر کار کند.بطور کلی لامپ های مهتابی و کم مصرف برای کار با مطالعه مناسب تر از لامپ های معمولی هستند و در خانه می توان از ترکیبی از دو لامپ آفتابی و مهتابی کم مصرف استفاده کرد.انتخاب لامپ و میزان نور آن بستگی به نوع فعالیتی که انجام می دهیم دارد. 
باید دانست که برای انجام کار به خصوص اگر کار ظریفی انجام می دهیم، نور بیشتری مورد نیاز است تا سایه روشن ها بهتر دیده شوند و سرعت دید افزایش یابد. از این گذشته سن افراد نیز در نوری که استفاده می کنند موثر است، افراد مسن نیاز به نور بیشتری دارند. لازم به ذکر است که در اغلب این موارد بهتر است به جای افزایش روشنایی سقف، از نورهای موضعی (چراغ مطالعه، آباژور، و...) استفاده کرد.بطور کلی اگر مبنای خود را یک میانگین بگیریم، بنابرمحاسبات انجام شده، بهترین نور برای هر متر مربع و در یک فضای عادی با رنگ آمیزی معمولی، حدود ۱۰ وات است، بنابراین یک سالن ۲۰ متری را می توان با دو لامپ ۱۰۰ وات یا ۳ لامپ ۶۰ وات رشته ای و یا دو لامپ ۱۸ وات کم مصرف روشن کرد.
اغلب دیده ایم که بعضی از خانواده ها در خانه یا آپارتمان خود از لوسترهای بزرگ با شاخه های متعدد استفاده می کنند و از این گذشته بعضا در هر لوستر از لامپ های پرقدرت استفاده می کنند، استفاده از چنین لوسترهایی نه فقط سبب بالا رفتن بی رویه مصرف برق و الکتریک می شود، بلکه فشار زیادی نیز بر سیم کشی داخلی منزل ما وارد می آورد.
مثالی می آوریم تا این موضوع روشن تر شود. خانواده ای را درنظر بگیرید که در سالن نشیمن و سالن پذیرایی خود از دو لوستر ۱۰ شاخه که بر هر شاخه آن یک لامپ ۶۰ وات تعبیه شده است استفاده می کند و به علاوه ۴ یا ۵ لامپ ۱۰۰ وات دیگر نیز در خانه روشن کرده باشد، در چنین حالتی ما فقط برای روشنایی محل سکونت خود نزدیک به ۲ کیلووات ساعت برق و الکتریک یعنی تقریبا معادل مصرف یک یخچال-فریزر در طول یک شبانه روز نیاز داریم. با این حال چنین مصرفی ممکن است چندان به نظر نیاید و در مقایسه با مصرف برق و الکتریک یک بخاری برق و الکتریکی توجه ما را چندان جلب نکند.
بنابراین بهتر آن است که در صورت استفاده از لوسترهای با شاخه های متعدد، از لامپ های کم مصرف ویژه لوستر استفاده کنیم و از این نوع لوسترها تنها در اتاق پذیرایی استفاده کنیم و در عین حال فقط به بکارگیری لامپ های کم مصرف اکتفا نکنیم، بلکه با نصب کلیدهای متعدد با دیمر امکان روشنایی جزئی را نیز فراهم آوریم.
همانطور که گفته شد به جز لامپ های رشته ای و مهتابی، در چند سال گذشته تولید و استفاده از لامپ های کم مصرف نیز رواج زیادی پیدا کرده است. این نوع لامپ ها که از لحاظ شکل و اندازه شبیه لامپ های رشته ای هستند، ۸ برابر بیشتر از لامپ های رشته ای عمر می کنند و گرچه قیمت آنها نسبت به بقیه لامپ ها بیشتر است اما با توجه به عمر زیاد و مصرف کمی که دارند، بویژه برای مصرف کنندگانی که بیشتر از ۱۰۰۰ کیلووات ساعت در ماه مصرف می کنند، مقرون به صرفه هستند. 
در حال حاضر لامپ های کم مصرف ۱۸، ۲۰، ۲۶، ۴۰ و ۵۰ وات در بازار موجود می باشد بطور مثال یک لامپ ۲۶ وات کم مصرف معادل ۱۳۰ وات نوردهی دارد و ۸۰۰۰ ساعت کار می کند که معادل عمر ۸ لامپ رشته ای که هرکدام ۱۰۰۰ ساعت عمر می کنند، می باشد. کلیه لامپ های فلورسنت متراکم «بالاست» دارند.
بالاست وسیله ای است که جریان برق و الکتریک را در لوله لامپ تغییر می دهد. این تغییر، گاز داخلی را فعال می کند و سبب انتشار نور از لوله می شود. به همین دلیل لامپ های فلورسنت کم مصرف از لامپ های رشته ای معمولی پیچیده ترند.

اين متن به سفارش وبسايت پارسيان الكتريك لاله زار بخش مقالات برق و الکتریک و الكتريك گردآوري شده است.شمارگان 235

گردآوري و تدوين: فاطمه فروغي