- تعریف آسانسور(کلمه فرانسوی) وسیله ای برای جابجائی عمودی مسافر و بار می باشد.

اجزای اصلی 1- کابین و یوک (یوک چهارچوب نگهدارنده کابین میباشد-کابین: اتاقک مسافر- قبلا کابین بدون در بود ولی                    درحال حاضر کابین باید دارای در مستقل باشد.) 2- قاب وزنه(برای تعادل و خنثی کردن بخشی از وزن کابین و مسافر-وزنه های چدنی معادل وزن کابین به علاوه نصف ظرفیت داخل قاب وزنه گذاشته میشود)       3- موتور محرک (میتواند در بالای چاه آسانسور یا در زیر و کنار چاه باشد) 4- تابلو کنترل (در موتور خانه آسانسور قرارداده میشود-قطعات الکترونیکی کنترل کننده آسانسور در آن جادارد)       5- ریل های راهنما(2سری برای هدایت کابین 2 سری برای هدایت قاب وزنه) 6- طناب های فولادی که یوک را از طریق فلکه کشش که سر موتور محرک وصل است به قاب وزنه مرتبط میسازد)و با دوران فلکه کشش توسط موتور، کابین و قاب وزنه درجهات مخالف یکدیگر به حرکت در می آیند. 7- گاورنر و ترمز ایمنی-در صورتیکه سرعت آسانسور از حد مجاز بالاتر رودگاورنر ترمز را به کار انداخته و  فکهای ترمز به ریل ها میچسبد 8- بافر یا ضربه گیرهای زیر یوک و قاب وزنه 9- درهای طبقات که فضای چاه آسانسور را از کریدور طبقات جدا مینماید. 10- شستی ها و نشانگر ها 3- ابعاد و فواصل کل مسیر کابین از بالا تا پایین را تراول یا کورس حرکت آسانسور مینامند. در زیر کورس حرکت گودالی به عمق 5/1 الی 2 متر باید باشد که به آن پیت یا چاله میگویند.فاصله کف بالاترین طبقه تا زیر سقف چاه آسانسور را اورهد می نامند که این فاصله 7/3 تا 5/4 متر است. درتصویر بعدکه ملاحظه میفرمائید: هد روم یا اورهد با علامت HR نشان داده شده کورس سراسری حرکت با Travelنشان داده شده عمق چاله با PDنشان داده شده کف تمام شده  با OKFF نشان داده شده و distance between floors فاصله طبقات میباشد. ظرفیت آسانسور را با نفر یا کیلو بیان میکنند. در تبدیل نفر به کیلو هر نفر معادل 75 کیلو در نظر گرفته میشود. مساحت کابین 4 نفره 8/0 متر مربع و به ازاء هر نفر تقریبا15/0   متر مربع به آن اضافه میشود. ارتفاع سقف کابین 220 الی 240 سانتیمتر و عرض در های متداول 70 یا80یا90یا100یا110 سانتیمتر و ارتفاع در 200 یا 210 سانتیمتر میباشد 4- تنوع اجزای آسانسور -کابین : در ابعاد مختلف بسته به ظرفیت آسانسور ساخته میشود. دیواره های کابین از جنس فولاد یا فولاد ضد زنگ یا شیشه ایمنی می باشد. کابین شیشه ای در چاه های غیر بسته (بدون دیوار یابا دیوار شیشه ای ) کاربرد دارد که به آن آسانسور پانورامیک گفته میشود. - تزئینات کابین : تزئینات متداول داخل کابین به ترتیب افزایش قیمت به شرح زیر است: · فرمیکا با زوار آلومینیوم · فرمیکا با زوار استیل ·فرمیکا و پنل های استیل  روکش استیل خش دار · روکش استیل گندمی ·   روکش استیل طرح دار · کابین های وارداتی از ایتالیا و ترکیه البته بعضی انواع فرمیکای ضد خش هم قیمت استیل می باشد.   - درب آسانسور: درب کابین آسانسور می تواند کشوئی از وسط باز شو(سانترال) یا یک طرف بازشو(تلسکوپی) یا آکاردئونی (اتوبوسی) باشد همچنین جنس لته های در می تواند استیل یا رنگی یا شیشه ای باشد. درب طبقات میتواند لولائی یا کشوئی باشد. جنسیت آن نیز استیل یا فولاد رنگ شده یا شیشه است  درب های متداول و مشهور که در بازار ایران مصرف زیادی دارند عبارتند از: ·درب نوع X7 کپی سلکوم ایتالیا که قابل رقابت با انواع خارجی است. ·سماتیک 2000  طرح خارجی که در ایران کپی سازی میشود و توسط چند کارخانه ساخته میشود. ·فرماتور ساخت ترکیه  همچنین فرماتور اسپانیا- درانواع کاملا وارداتی و یا فقط مکانیزم و موتور وارداتی و لته های ساخت داخل · سلکوم ساخت ایتالیا – این نوع در بسیار دقیق و محکم و برای ساختمانهای تجاری پر تردد مناسب است. ·        بعضی مارکهای دیگر از ترکیه چین و یا اروپا نیز وجود دارد - موتورمحرک : می تواند موتور گیربکس یا گیرلس باشد. کنترل آن دو سرعته (تند و کند)و یا سرعت کنترل شده توسط ولتاژو فرکانس متغیر ( به نام تری وی اف VVVF) می باشد.در تری وی اف غیر از حرکت و توقف آرام صرفه جوئی 40 درصدی در انرژی خواهیم داشت. موتورگیربکس های متداول که از شهرت جهانی برخوردارند و در ایران نیز عرضه میشوند به شرح زیر میباشند: ·        آلبرتوساسی                 ساخت ایتالیا ·        الکمپ                    ساخت ایتالیا ·        مونتاناری               ساخت ایتالیا ·        شیندلر                   ساخت اسپانیا ·        سیکور                   ساخت ایتالیا ·        تیسن                    ساخت آلمان ·        آکار                        ساخت ترکیه ·        تورین                    ساخت چین علاوه برآن مارکهای متعدد چینی و ترکی نیز به فروش میرسد که بعضا دارای کارائی خوبی هستند. - ریل های راهنما- بسته به ظرفیت و سرعت آسانسور در ابعاد و کیفیت های مختلف ساخته می شود. متداول ترین آنهابرای قاب وزنه T45 و T50وT45توخالی و در سرعت بالای 5/2 متر بر ثانیه T70وT82 است و برای هدایت کابین ریل های T70 وT82 برای سرعت کم وآسانسورهای سبک  وT89وT90وT125وT127برای سرعت بالا یا آسانسور سنگین به کار می رود.ریل های بدون ماشینکاری دارای پسوند/A و ریل ماشینکاری شده مناسب برای سرعت 5/1 به بالا دارای پسوند/Bمیباشند. ریل ها از فولاد ساختمانی ساده و به طول 5 متر ساخته میشوند.قسمت درگیر با کفشک کابین یا قاب وزنه نوک ریل است که دارای ضخامت 5 و 9 و 16 است.   T70 یعنی اندازه پشت بال ۷۰ میلیمتر و از پشت تا نوك ۶۵ میلیمتر . در این ریل ضخامت نوك ریل ۹ میلیمتر است. T70x65x9 انواع مارکهای موجود: -       ریل آس ری ساخت ترکیه -ریل لوسال اسپانیا  -       ریل ماراتسی اسپانیا -       ریل ساورا اسپانیا -       ریل مونت فرو ایتالیا این ریل در حال حاضر گران قیمت ترین ریل های ذکر شده میباشد. -       ریل های ساخت چین که دارای کیفیت بسیار عالی بوده و از سایر ریل ها ارزانتر هستند. -    طنابهای فولادی: از قطر 8 تا 16 کاربرد دارد. تعداد طناب فولادی از 3 تا 9 عدد متغییر است.بستن طناب فولادی به صورت 1:1 و 2:1 کاربرد دارد. در حالت 2:1 سرعت نصف شده و گشتاور دو برابر میشود که در اینصورت با موتور قدرت کمتر می توان بار سنگینتر را در سرعت کمتر به حرکت در آورد.                   سیم بندی ۱ به یك                   سیم بندی ۲ به یك نسبت 3:1 و 4:1 نیز در موارد خاص آسانسور باری سنگین و سرعت کم به کار میرود. درشکلها قطعه چهارگوش (آبی) کابین مسافر و قطعه مستطیلی هاشور خورده (زرد) قاب وزنه میباشد. دایره بزرگ (صورتی) فلکه کشش موتور وچرخ های کوچک(سرمه ای) قرقره های متحرک یا ثابت می باشند.   نسبت ۴:۱    نسبت ۳:۱   سیم بکسل های موجود در بازار بسیار متنوع و با مارکها و بافت های متعدد عرضه میشود. تمایز مارکهای مختلف گاها بسیار دشوار است. -    ترمز ایمنی: از گاورنر فرمان میگیرد و در صورت افزایش سرعت بیش از حد فکهای آن با ریل هادر گیر شده و کابین راازحرکت باز میدارد.ترمز ایمنی دارای نوع آنی(توقف سریع) برای سرعت های کمتر از 1متر بر ثانیه و نوع تدریجی(توقف آرام ) برای سرعت بیش از 1 متر بر ثانیه می باشد. -    بافر: می تواند از جنس لاستیک (پلی اورتان) برای سرعت کمتر از 1 متر بر ثانیه و از نوع هیدرولیکی برای سرعتهای بالاتر باشد. بافر ها در کف چاله و در زیر موقعیت قاب وزنه و زیرموقعیت کابین نصب میشوند.بافر فنری نیز متداول است. -    نشانگر و شستی ها: هم در داخل کابین و هم کنار درب بیرون (طبقات) برای احضار و فرمان حرکت به کابین در انواع متنوع ساخته میشوند. تابلو کنترل : این تابلو ها میکروپروسسوری دو سرعته یا تری وی اف با امکانات کامل قابل تعریف از قبیل پارک در طبقه دلخواه و توقف در طبقات ذوج یا فرد و مانور خاص در حالت آتش سوزی و شمارش تعداد سفر و اعلام خرابی و ارسال پیام به موبایل و غیره می باشد. تابلو می تواند مجهز به باطری قابل شارژ و سیستم نجات مسافر  در هنگام قطع برق باشد که به آن بلاک آوت می گویند. برای سیستم vvvf واحدی به نام درایو یا اینورتر به تابلو کنترل اضافه میشود. -         5- انواع آسانسور -  آسانسور مسافری برای ساختمان مسکونی(دارای موتور 180استارت در ساعت و دربهای با استحکام متوسط)       - آسانسور مسافری تجاری (دارای موتور 240 استارت در ساعت و دربهای بسیار با استحکام)       - آسانسور بیمارستانی تخت بر (سرعت کم، معمولا 21 نفره)       - آسانسور ماشین بر به ابعاد 5*3 متر با محرک جک هیدرولیک یا کششی - آسانسور هوم لیفت این آسانسور معمولا در داخل آپارتمان برای دو طبقه یا بیشتر کاربرد دارد. محرک آنها هیدرولیک و یا دنده پیچی یا کششی میباشد. سرعت آنها 2/. متر بر ثانیه و اکثراّ شیشه ای هستند. این آسانسور ها احتیاج به چاله زیر(PD) ندارند. - آسانسور غذابر کتاب بر – این آسانسور ها در ابعاد کوچک با درب طبقه از نوع گیوتینی میباشند ارتفاع کابین 5/1 متر یا کمتر و در کتابخانه ها و یا رستورانها برای فرستادن غذا از آشپزخانه به طبقات کاربرد دارند. - آسانسور پانورامیک یا شیشه ای که در نمای ساختمان ها نصب میگردند. 6- انواع کنترل: - کنترل گروهی: اگر آسانسور های همجوار موجود باشد می توان آنها را به یکدیگر مرتبط ساخت به گونه ایکه در صورت فرمان احضار طبقه آسانسور نزدیکتر به آن طبقه راه بیفتد و سرویس لازم را بدهد.به این روش ، کنترل دوبلکس(دوتایی) یا تری پلکس (سه تایی)یا کوادراپلکس (چهارتایی)گفته می شود. - کنترل سمت سرویس دهی: در ساختمان های مسکونی معمولا مسافرین از همکف به طبقه خود رفته و یا از طبقه خود به همکف می روند. یعنی مسافری که از یک طبقه به طبقه بالاتر برود بسیار کم است. در این صورت تابلو کنترل به گونه ای برنامه ریزی می شودکه در هنگام رفتن آسانسور به بالا از طبقات میانی سوار نمیکند و فقط در برگشت به پائین به احضار طبقات جواب میدهد به این نوع کنترل کلکتیو دان می گویند. - در ساختمانهای تجاری و اداری طبقات مختلف با یکدیگر سروکار دارند بنابراین روی واحد احضار طبقه دو شستی وجود دارد یکی برای بالا رفتن و یکی برای پائین رفتن که بایستی مطابق جهت مورد نیاز فشره شود. به این نوع کنترل کلکتیو سلکتیو گفته می شود. -       انواع دیگری نیز وجود دارد که متداول نیست. 7- ورودیهای آسانسور: عموما تمام ورودیهای آسانسور در یک طرف میباشد اما در بعضی موارد بر حسب معماری خاص ساختمان ممکن است در بعضی طبقات ورودی آسانسور در جهت مقابل ورودی اول یا مجاور آن باشد.مثلا در پارکینگ باید از ضلع جنوب وارد کابین آسانسور شویم و در طبقات بالا از ضلع شمال وارد آن شویم در این صورت کابین باید دو درب باشد. در هوم لیفت ها گاهی سه درب برای کابین در نظر گرفته میشود. 8- موقعیت موتورخانه آسانسور: معمولا موتورخانه آسانسور (محل استقرارمحرک و تابلو کنترل) در بالاترین نقطه و روی چاهک آسانسور قراردارد. اما میتوان آنرا در پائین ترین نقطه در کنار چاهک نیز قرارداد.آسانسور بدون موتورخانه نیز قابل اجرا است که موتور محرک و تابلو در بالاو داخل چاه آسانسور روی شاسی خاص خود مستقر گردیده اند. (در این صورت در ساخت اتاق موتورخانه صرفه  جویی میشوداما دشواریهایی از نظر سرویس و تعمیرات موتور و تابلو پیش روی سرویسکار خواهد بود). موتورخانه آسانسور های هیدرولیک شامل مخزن روغن و موتورپمپ و تابلو کنترل عموما در کنار چاه آسانسور در طبقات پائینی قراردارند 9- تجهیزات جنبی:       وسایل و امکانات جانبی آسانسور به شرح زیر در صورت تمایل و درخواست مشتری قابل نصب می باشد: 1-  نجات اضطراری: با داشتن این دستگاه در صورت قطع برق در حین کار، آسانسور با استفاده از باطری های قابل شارژ به نزدیک ترین طبقه رفته و دربهای آن باز میشوند به این طریق از گرفتار شدن مسافر در آسانسور پیشگیری میگردد.به این سیستم بلاک آوت نیز گفته میشود. 2-    تلفن:   یک خط تلفن می تواند در کابین آسانسور برای مواقع اضطراری پیش بینی گردد. 3-    مونیتور: مونیتور رنگی برای آگهی های تبلیغاتی در ساختمانهای تجاری قابل نصب است. 4-  سخن گو و موزیک: سخن گو علاوه بر اعلام شماره طبقات در هر طبقه امکان پخش هر پیام دیگری در طبقات را دارد- سیستم های پیشرفته پخش موزیک نیز رایج میباشد. 5-    پیغام خرابی: بعضی کنترلر ها امکانات ارسال پیام کوتاه روی تلفن همراه در هنگام بروز خرابی رادارا می باشند. 6-  سرویس آتش نشان: در صورت بروز آتش سیستم احضار طبقات از مدار خارج و آسانسور به طبقه از پیش تعیین شده می رود و در اختیار آتش نشان قرار میگیرد. 7-  سنسور بار اضافی(اورلود): سنسور های اورلود زیر کابین و یا در منطقه سر بکسل بند نصب شده و در صورت اضافه سوار شدن مسافر یا بار سنگین تر از حد مجاز فرمان عدم حرکت به تابلو ارسال نموده و بوق مخصوص به همراه چشمک زن ها فعال میگردند. 8-  فول لود: درصورت داشتن فول لود در زمانیکه ظرفیت آسانسور تکمیل است و امکان سوار کردن مسافر دیگری وجود ندارد آسانسور به فرمان احضار طبقه جواب نمیدهد تا وقتیکه مسافری از کابین پیاده شود وامکان سوار شدن مسافر برقرارشود.به این ترتیب از توقفات اضافی جلوگیری میشود. 9-  فتوسل پرده ای: فتوسل یا چشم الکترونیک گیرنده و فرستنده مادون قرمز است که در مسیر ورودی درب کابین نصب میشود. و در صورت وجود شیء در بین فرستنده و گیرنده درب کابین بسته نمیشود. این چشم الکترونیکی میتواند تک خطی و مثلاٌ در فاصله 80سانتی از پائین در نصب شده باشد. و لی نوع پرده ای تعداد زیادی گیرنده و فرستنده روی یک نوار بسته شده و سرتاسر ورودی را پوشش میدهد. 10- نصب و راه اندازی قبل ا ز نصب آسانسور لازم است آهن کشی اجرا گردد. آهن کشی استراکچر نگهدارنده ریل های کابین و وزنه می باشد. آهن کشی تقریبا روزی یک طبقه قابل انجام است و هزینه آن به ازای هر طبقه 500،000 تومان می گردد. پس از آهن کشی معمولا ریل گذاری و درب طبقات انجام می شود که این کار بسته به شرایط کاری به ازای هر طبقه یک الی دو روز زمان می برد. پس از اجرای ریل و درب کارهای ساختمانی تا تکمیل ساختمان پیش می رود سپس کارهای باقیمانده نصب و راه اندازی آسانسور انجام میگردد که بسته به شرایط کاری یک الی دو روز کاری برای هر طبقه زمان صرف میشود. 1-10 نصب بدون آهن کشی       آسانبر داتیس مبتکر و اولین مجری نصب آسانسور بدون آهن کشی میباشد.دراین روش فقط سکوی نگهدارنده موتور و تیرهای بالاو پایین در اجرا میشوند و از یک آهن کشی سنگین که عموم شرکت های نصب کننده آسانسور از آن برای نگهداری سیستم آسانسور استفاده می کنند احتراز میشود .   11- هزینه ها: هزینه کامل تجهیزات و نصب و راه اندازی شامل دو بخش ثابت و متغییر میباشد.